Toshkent davlat texnika universiteti

Real vaqt operatsion tizimlari. Bu operativ tizim umumiy vazifali operativ tizimdan birinchi 

navbatda  shu  bilan  farq  qiladiki,  tizimga  kelayotgan  informatsiya  albatta  berilgan  vaqt  intervali 

davomida  ishlab  bo„linishi  kerak  (bu  vaqt  intervallarini  oshirish  mumkin  emas).  Vazifasi  umumiy 

bo„lgan  OT  ishining  real vaqt  OT  ishidan  yana  bir  farqi  shundaki,  birinchi OTda  foydalanuvchilar 

masalalarining  oqimi  rejalashtirilgan  va  EHM  operatori  tomonidan  sozlanadi,  ikkinchi  OTda  esa 

ishlov  berishga  so„rovlar  istalgan  vaqtda  kelishi  mumkin.  Shuning  uchun  real  vaqt  operativ  tizimi 

ba‟zi  qo„shimcha  imkoniyatlarni  ta‟minlashi  lozim,  masalan  doimiy  masalalar  yaratiladi.  Vazifasi 

umumiy bo„lgan OTlarda qo„shimcha sarflarning salmoqli qismini initsiirlangan etapidagi vaqt sarfi 

tashkil  qiladi;  buni  bajarishda  OT  masala  yechilishi  bo„yicha  foydalanuvchining  hamma  istaklarini 

aniqlab (tanib) oladi, OXga zarur bo„lgan dasturni yuklaydi hamda uni bajarish uchun zarur bo„lgan 

resurslarni  ajratadi.  Real  vaqt  OTda  esa  bunday  sarflarning  oldini  olishi  mumkin,  chunki  ularda 

masalalar to„plami doim muayyan belgilangan, ya‟ni kelayotgan informatsiyaga ishlov berish uchun 

zarur  bo„lgan  dasturlar,  tashqi  qurilmalar,  ma‟lumotlar  oldindan  aniqlangan  va  ular  so„rovlar 

tushgunigacha tayyorlab qo„yilishi mumkin. Bunday bir marta initsiirlangan masalalar real vaqt OT 

EHM  OXda  doim  mavjud  bo„ladi  (ularni  ishlashga  so„rov  tushdimi  yoki  yo„qmi,  bundan  qat‟iy 

nazar). Doimiy masalalardan tashqari real vaqt OT boshqa, doimiy bo„lmagan, masalalarni yaratish 

imkonini beradi, lekin doimiy bo„lmagan masalalar pastroq ustuvorlikda bajariladi. 

Real  vaqt  rejimida  ishlayotgan  HTlariga  ishonchlilik  bo„yicha  yuqori  talablar  qo„yiladi.  Mos 

ravishda OT to„xtab qolish (сбой) yoki avariyali vaziyatlarni tezda topish va ulardan chiqish, nosoz 

qurilmalarni  uzish  va  rezervdagilarni  ulash  (bu  haqda  EHM  operatoriga  xabar  berib)ni 

ta‟minlaydigan vositalarga ega bo„lishi kerak. 

Real rejim vaqtida ishlayotganda so„rovlar ishlov olish uchun navbat kutib qolishlari mumkin, 

shu  sababli  OT  bunday  navbatlarni  tashkil  qilishi  va  belgilangan  tartibga  muvofiq  ularga  xizmat 

ko„rsatishi lozim. 

EHM  yuki  katta  bo„lganda  shunday  vaziyat  sodir  bo„lishi  mumkinki,  bitta  yoki  bir  nechta 

masala  berilgan  vaqt  oralig„ida  realizatsiya  qilina  olmaydi.  Bu  holda  OT  «avariyali  masalalar» 

ustuvorliklarini  dinamik  o„zgartirish  imkoniyatiga  ega  bo„lishi  kerak.  Bu  masalalar  yechilgandan 

so„ng ustuvorliklarning dastlabki qiymatlari qayta o„rnatiladi.