Toshkent davlat texnika universiteti

9 – Ma’ruza. Mavzu: Avtomatlashtirilgan loyihalash ta’minoti 

Operatsion tizimlar

 

 

Ma’ruza rejasi: 

1.  Operatsion tizimlar haqida umumiy ma‟lumot 

1.1.  Dasturlar orasida vaqtni taqsimlash operatsion tizimlari 

1.2.  Real vaqt operatsion tizimlari 

1.3.  Hisoblash  tarmoqlari  ishini  tashkil  qilish  uchun  mo„ljallangan  operatsion 

tizimlar 

2.  Operatsion tizimlar strukturasi va generatsiyasi 

 

Tayanch so‘zlar va iboralar 

Operatsion  tizim,  masalalarni  multidasturli  ishlash  rejimi,  svoping,  ma‟lumotlar  bloki, 

fragmentatsiya,  ma‟lumotlar to„plami, fayl. 

 

9.1. Operatsion tizim (OT)lar haqida umumiy ma’lumotlar 

Operatsion  tizim  –  hisoblash  tizimi  (HT)ning  hamma  resurslaridan  eng  samarali  foydalanish 

va  u  bilan  ishlash  qulay  bo„lishi  uchun  mo„ljallangan  tizimli  boshqaruvchi  va  ishlovchi  dasturlar 

kompleksidir.  Hozirgi  paytda  tezkorligi  sekundiga  bir  necha  million  operatsiya  bo„lgan  yuqori 

unumdorli  HTlarni  faqat OT  yordamida to„liq  yuklash  mumkin.  HTlarining  dasturaviy  ta‟minotida 

operatsion  tizim  asosiy  o„rinni  egallaydi,  chunki  u hisoblash  jarayonining  hammasini  rejalashtiradi 

va  nazorat  qiladi.  Dasturaviy  ta‟minotning  istalgan  komponenti  albatta  OT  boshqaruvida  ishlaydi. 

Zamonaviy  foydalanuvchi OT vositalarisiz HT bilan muloqot qilish imkoniyatiga ega emas, chunki 

OT  unga  matnni  muharrirlash,  dasturlarni  sozlash,  dialogni  tashkil  qilish,  fayllar  bilan  ishlash  va 

boshqa hisoblash protseduralari uchun har xil servis xizmatlarini taqdim etadi. 

Dastlab  zamonaviy  OTlarning  prototipi  EHM  ikkinchi  avlodi  operatorlarini  lentalar  va 

perfokartalar kolodasini mos hisoblash qurilmalariga o„rnatish, bajarish dasturlarni yuklash (kiritish), 

ma‟lumotlarni o„qishdagi va protsessor navbati (ketma-ketligi)ni tuzish, lentani qayta o„rash va h.k. 

kabi oddiy (qoloq) ishlardan ozod qilish vositasi sifatida yaratilgan.