Тошкент давлат транспорт университети Ma’ruza metrologiyaning asoslari. Oʼlchashlarning turlari va usullari. Oʼlchash vositalari. Oʼlchash turlari va vositalari. Meʼeriy metrologik taʼriflash. Universal oʼlchash vositalari

Ўлчаш воситаларипи танлаш
Ўлчаш воситалари ўлчаш аниқлигиии мл улчаш унумдорлигини таъминлаши ло'шм, Ўлчаш воситаларини та ила ш дан олдим ўл чашда рухсат этиладигап хатоликлар ва де - талнинг қабул қилиш мумкин бўлган чегаравий ўлчамларини аниқлаш керак,
Рухсат этилган ўлчаш хатолиги ГОСТ 8051—81 «500 мм гача бўлган ўлчамларни ўлчашда рухсат этиладиган хатоликлар» - деб номланган стандартдан олинади.
Стандартда буюм ўлчами жоизлигига боғлиқ ҳолда ҳар бир номинал ўлчамлар интервали учун 15 қатор рухсат этилган ўлчаш хатоликлари белгиланган.
16-9 квалитетлар бўйича тайёрлашда ўлчаш хатолиги жоизлигининг тах — минан 20% ини, 9-2 квалитетлар бўйича 35% ни ташкил этади.
«Метрология ҳақида» қонун 28 декабр 1993 йилда Президент томонидан имзоланган бўлиб, Республикамизда метрологиянинг ривожланишига ва метрологик таъминот ма салаларни ҳал этишни янги босқичига олиб келди. Ушбу қонун Республикамизда метрология хизматини йўлга қўйиш, жисмоннй ва юридик шахсларни иштироки ва функциилари, ҳамда бу борада жавобгарликлар бўйича кенг маълумотлар берилган.
Шунннгдек, қонунда тасдиқланган ўлчаш воситаллрига ёки уларнинг фойдаланиш хужжатларига ишлаб чиқарувчи давлат рўйхати белгисини қўйилиши шарт.
Қонунга биноан амалий фойдаланишда бўлган ўлчаш воситалари белгиланган аниқликда ва фойдаланиш шартларига мое ҳолда, қонуний бирликлардаги улчаш натижалари билан таъминланиши лозим.
“Metrologiya to`g’risida”gi qonuni
Metrologiyaning xuquqiy asoslari qaysi qonunda aks ettirilgan?
Metrologiyaning qanday tarkibiy qismlari bor? fundamental, amaliy va qonuniy

O`lchash nima?	fizik kattalik qiymatini maxsus texnik vosita yordamia aniqlash.
Bevosita o`lchash nima?	o`lchanayotgan kattalik-ni son qiy-matini o`l-chov vositasi ko`rsatgich-lari asosi-da aniqlash.
Bilvosita o`lchash nima?	o`lchash vosi-tasi o`lchana-yotgan kattalik bilan ma’lum bog’liklikda bo`lgan katta-likni to`g’ri-dan-to`g’ri o`lchash bilan aniqlanadi
Birgalikda o`lchash nima?	ikki yoki birnecha kat-taliklarni o`lchab ular orasidagi funktsional bog’lanishlarni topish.
Fizik kattalik nima?	belgilangan o`lchamdagi fizik kattalik deb shu xil-dagi fizik kat-taliklar miq-dorini baxo-lash uchun foy-dalaniladigan kattalik
Tok kuchi, masofa, og’irlik, yorug’lik, uzunliklar nima-lar?	Fizik kattalik
Fizik kattaliklar-ning nominal qiymati qaerlarda keltiriladi?	maxsulotning texnik shartlarida
Fizik kattalikning xaqiqiy qiymati nima?	o`lchash nati-jasida xosil qilingan qiymat
Qanday turdagi o`lchashlarni bilasiz?	bevosita, bilvosita, statik, dinamik, birgalikda, kompleks