Toshkent davlat transport universiteti «transport intellektual tizimlari muhandisligi» kafedrasi
Download 211.52 Kb.
|
ATAT mustaqil ish
- Bu sahifa navigatsiya:
- M U S T A Q I L ISHI
- 14-rasm. Logistik axborot tizimlarining moddiy-texnologik bazasi
TOSHKENT DAVLAT TRANSPORT UNIVERSITETI «TRANSPORT INTELLEKTUAL TIZIMLARI MUHANDISLIGI» KAFEDRASI 60712500 – Intellektual muhandislik tizimlari (avtomobil transporti) IMTA ____ guruh talabasi ____________________________ning “Avtomobil transportida axborot texnologiyalari” fanidan M U S T A Q I L ISHI Bajardi: Rozimov Inomjon Qabul qildi: Rajabova Sayyora Toshkent 2023 Mavzu: Logistik axborot tizimining infrastrukturasi va axborot texnologiyalari Reja: Logistik axborot tizimining infrastrukturasi haqida umumiy ma’lumot. Tizimning qulayliklari. Yo’lovchilarni tashishda logistik axborot texnologiyalari. Transport logistikasi axborot ta’minotining (AT) moddiytexnologik bazasini transport-logistik operatsiyalarni tezkor boshqarish, natijalami nazorat qilish va baholash uchun zarur bo‘lgan har xil texnik vositalar va dasturlar ta’minlaydi (14 - rasm). Logistik axborot tizimining moddiy-texnologik bazasi quyidagilarni ta’minlaydi: - logistik axborot tizimining ishini muvofiqlashtirish va integratsiyalash; - daromadlar, xarajatlar, byudjet moddalarining bajarilishi haqidagi axborotlarning tezligi va uzluksizligini; - xatolar sonini kamaytirish va logistik operatsiyalarni bajarish paytida 14-rasm. Logistik axborot tizimlarining moddiy-texnologik bazasi Yaqin kunlargacha logistik axborot tizimlarining infrastrukturasi logistik operatsiyalarni boshqarish uchun xizmat qilib kelgan bo'lib, ular asosan transport-logistik tizimlardagi buyurtmalarni qabul qilish va qayta ishlash, yuklarni iste’molchiga yetkazib berishda foydalanilar edi. Bugungi kundagi erkin raqobat sharoitida logistik axborot tizimlari quyidagi masalami yecha olishni ta’minlashi kerak: - logistik talablarni rejalashtirish; - boshqaruv nazorati; - yechimlaming tahlili; - yetkazib berish zanjirining integratsiyalashgan boshqaruvini ta’minlash. Logistik axborot tizimlarining asosiy infratuzilmalaridan biri bu, ma’lumotlar faylidir.Ma’lumotlar faylda funksional belgilariga qarab saqlanadi (rejalashtirish, nazorat qilish va boshqalar). Transport logistikasining axborot ta’minotida logistik axborot jarayonlarining harakati avtomatlashtirilgandagina belgilangan talablarga javob bera oladi. Ya’ni iste’mollarni ishonchli, to iiq va aniq axborotlar bilan ta’minlash hamda anglab yetishi uchun qulay bo‘lgan shaklda uzatilganda amalga oshadi. Bu yerda xulosa qilib yana shuni ham eslatib o‘tish kerakki, axborot va kommunikatsion tizimlar qanchalik rivojlangan bo‘lsa, transport logistik jarayonlarning ish unumdorligi shunchalik ortadi. Logistik axborot tizimida axborotlami avtomatlashtrilgan qayta ilshov berishni hisoblash texnikasi va aloqa vositalari yordamida amalga oshirish katta samara beradi. Iqtisodiyotga «Logistika» fanini keng joriy etilishning asosiy sabablaridan biri moddiy oqimlarni boshqarishda kompyuterlami keng qo‘llanilishidir. Bugunda boshqa mutaxassisliklar kabi transport logistikasi bilan shug‘ullanuvchilarning ishini kompyutersiz tasavvur etib bo‘lmaydi. Elektron hisoblash mashinalarining asosiy bloklaridan biri bo‘lgan hozirgi zamon protsessorlarining geometrik o‘lchamlari kichik bo‘lishiga qaramay juda katta xotiraga va tezkorlikka ega. Kompyuterlarning dasturiy ta’minoti xodimlarni o‘z joyida o ‘tirib murakkab masalalami yechish imkonini beradi. Kompyuter texnikasining bu imkoniyatlari moddiy oqimlarning harakatiga tizimli yondoshish, har bir uchastka orasidagi axborotlami uzluksiz va o‘z vaqtida olishni ta’minlaydi. Hozirgi zamon iqtisodiyotida transport sistemalarida axborot texnologiyalari (AT) unumdorlikning va raqobatbardoshlikning asosiy garovi bo‘lib hisoblanadi. Yangi axborot texnologiyalarini joriy etish undan foydalanuvchilar bevosita axborotlarni olishi uchun qulay sharoitlarni yaratib berishi sababli bir paytda ortiqcha oraliq zvenolarni bartaraf etilishiga olib keladi. Bu esa, o‘z navbatida, transport logistikasi uchun katta nazariy va amaliy ahamiyatga egadir. Agar transport terminali ko‘rsatishi kerak bo‘lgan xizmatlarga bevosita yo‘l ochib berilsa, jarayonlami avtomatlashtirish transportlogistik zanjimi optimal darajagacha qisqartirishga olib keladi. Ichki logistik operatsiyalar mukammallashtrilib borgani sari ortiqcha ichki va xuddi shunday tashqi zvenolar ham bartaraf etiladi. 0 ‘zaro hamkorlikka layoqat transportirovka qiluvchilar orasida axborotlarni kompyuterlar yordamida amalga oshirish imkonini beradi. Shunday qilib, axborot tizimlari va texnologiyalari transport logistikasiga katta ta’sir etadi va biznes masalalarini yechishning eng samarali vositasi hisoblanadi. Yuqoridagilardan kelib chiqib, axborot texnologiyalari atamasiga quyidagicha ta’rif berish mumkin: axborotlarni to‘plash, qayta ishlash, saqlash, uzatish va foydalanish usuli va vositalari. Logistikaning axborot texnologiyalarini asosan quyidagilar tashkil etadi: - ma’lumotlaming elektron almashuvi; - aloqa vositalari; - aloqa kommunikatsiyalari; - internet; - pochta; - shtrix yordamida kodlash; - integrallashgan logistikani qoilab quvvatlash. Ma’lumotlaming elektron almashuvi kompyuterlar va zamonaviy telekommunikatsiyalar yordamida amalga oshiriladi. U pochta va xat tashuvchilarga boigan ehtiyojni, hatto faksni ham bartaraf etadi. Yetkazib beruvchilar va iste’molchilar aloqasi integratsiyasi natijasida ish unumdorligi ortadi, operatsiyalarga sarflanadigan xarajatlar kamayadi. Axborot texnologiyalarini qo'llash har xil transport kompaniyalari va turlari bitta yagona tizim va standart asosida ishlashi uchun imkoniyat yaratib beradi. Birlashtirilgan transport tarmog‘i har bir transport turining afzalliklaridan to‘liq foydalanishni ta’minlaydi. Aloqa vositalari va kommunikatsiyalari yo‘lda ketayotgan transport vositalari bilan doimiy aloqani ta’minlab beradi. Bu yo‘nalishda amalga oshirilayotgan eng zamonaviy texnologiyalardan biri GPS tizimi orqali aloqani o‘rnatishdir. Avtomobil harakati parametrlarining GPS tizimi avtotransportni ekspluatatsiya qilish davrida uni (dispetcher) nozimlik boshqaruvini amalga oshirish va ish samaradorligini nazorat qilishga mo‘ljallangan. Tizimda ishlatilayotgan jihozlaming turi va ko‘lamiga ko‘ra bunda ikki turdagi muolajani amalga oshirish imkoni yaratiladi: 1. Har bir transport vositasining harakati to‘g ‘risidagi ma’Iumotni uzluksiz olish va tahlil etish; 2. Transport vositasining real vaqt masshtabidagi o‘rni va harakatini nazorat qilish. Birinchi turdagi tizim soddaligi bilan ajralib turadi. Bu tizimda markaziy server bilan uzluksiz bog‘langan va unga haq to‘lashning hojati yo‘q, chunki bog‘lanish muttasil mavjud bo‘ladi. Bundan tashqari, serverning ham keragi yo‘q, demak, yuqori malakali mutaxassis, unga haq toMashning ham xojati yo‘q. Eng asosiysi, bu tizim nafaqat 0 ‘zbekiston hududida, balki undan tashqarida ham faoliyat ko‘rsatishi mumkin. Bu variantda axborot vaqti-vaqti bilan tahlil etiladi. Buning uchun avtomobilga o‘matilgan GPS qabul qilishdagi axborot o‘tilgan yo‘l marshrutini ko‘rib, tahlil etish uchun kompyuterga yoziladi. Natijada avtomobil marshrutining xohlagan nuqtasidagi sana va vaqt, yo‘nalish va tezlik, bakdagi yonilig‘i sathi, olib qochilganligi va hokazo ma’lumotlar olinadi. Ikkinchi variantda yuqoridagi m a’lumotlarning hammasini real vaqt uchun olinadi, ya’ni o‘tkinchi parametrlar ko‘rib turiladi. Dispetcher o ‘zining kompyuter monitorida avtomobilning real harakati vaqtidagi tezligi, yo‘li, yonilig‘i sarfi va h.k. lami ko‘rib turadi,zarur bo‘lsa, haydovchiga tegishli buyruqlarni yuboradi. Lekinjihozlarning qimmatga tushishi, ulanish kanallarining xizmatini qoplash zarurligi, asosiysi, uyali aloqa GPS bog‘lanishining Respublika va undan tashqarida moliyaviy noqulayligi uning mavqyeini pasaytiradi. Aytish joizki, ikkala tizimning texnik vazifasi bir xil, deyish mumkin. Avtomobilning marshrutdagi harakatlanayotgan joyi aniqligi 3- 5 metrdan 120-150 metrgacha, harakat tezligi esa bir necha km/soat, joriy vaqtga boglanish aniqligi 1-3 sekunddan bir minutgacha. Tadqiqotchilar GPS jihozlarining ikki xilini Intellilog V5 va Intellilog X8 ni sinab ko‘rishgan. Ikkala tur jihoz ham marshrut 100000 nuqtasining tavsifmi eslab qoladi, jumladan, geografik kenglik, uzunligi, sana, vaqt, tezlik va hokazolar kabi. Avtomobil harakati marshrutining sun'iy yo‘ldoshdan olingan surati 15-rasmda ko‘rsatUgan. Kompyuterdagi ma’lumot matnli fayldan iborat bo‘lib, uni tahlil etish uchun zarur dasturlar ishlab chiqilgan. Download 211.52 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling