Toshkent davlat yuridik instituti oblakulov d. O. Mustanov I. A
Download 0.68 Mb. Pdf ko'rish
|
18.Xalqaro jinoyat huquqi
birinchidan, kompyuter jinoiy faoliyatni amalga oshirishda
yordamlashuvchi vosita sifatida foydalaniladigan jinoyatlar (ma- 1 A.A. Ortiqov, A.T. Isaxodjaev va A.V. Shestakovlar. Xufyona iqtisodiyot. O'quv qo llanma. T.: O zbekiston Respublikasi IIV Akademiyasi, 2002. 148 149-betlar. 114 salan, soxta guvohnoma yasash, mualliflik xujjatlarini ishlab chiqish va h.k.); ikkinchidan, kompyuter ma lumotini o irlash yoki buzish, bankka xujum qilish, qonunga xilof ravishda pul operatsiyalarini amalga oshirish, kredit kartochkalari raqamlarini o irlash maq- sadlarida hamda jinoyat quroli sifatida foydalaniladigan jinoyatlar 1 . Ingliz olimi N. Batley esa, kompyuter jinoyatchiligining ikki turini ajratib ko rsatadi: birinchisi, kompyuter xafsizligiga qartilgan jinoyatlar (kom- pyuter uning qurilmalarini o irlash, xakkerlar xujumi va turli- tuman virus va zararli dasturlarni tarqatish va h.k.); ikkinchisi, kompyuter jinoyat vositasi sifatida foydalanila- digan jinoyatlar (pornografik mahsulotlar va noqonuniy kompyuter dasturlarini o tkaish, internetda o zgalar mulkini o zlashtirish maqsadida firibgarlik qilish, shuningdek, noqonuniy olingan daro- madlarni legallashtirish) 2 . Xaker (ingliz tilida hack yorib tashlash, chopish, buzish degan ma nolarni anglatadi) ular haddan ziyod malakali va ixtisosli axborot texnologiyalari mutaxassisi hamda kompyuter texnologiyalarini puxta biluvchi insondir. Ushbu so z, odatda, kompyuter kiber o risi, ya ni buzuvchisi deb ham yuritiladi. Xakerlar faoliyati bo yicha bir necha tiplarni tashkil etadi: 1. Xakerlar-virus (kiber o rilar) yaratuvchilardir. 2. PEN TESTER har xil saytlarni buzuvchilar (vebxacker)lar. 3. Kracker dasturiy ta minotlar, o yinlar va boshqa shunga xshash narsalarni buzuvchilar. 4. Shellcoders & Reverser butun jahon professional xakerlari 3 . Interpol Bosh kotibiyati tomonidan yuqoridagi jinoyatchilik- ning oldini olish bo yicha maxsus kodlashtirish tizimi ishlab chi- qilgan bo lib, 1991-yilda ushbu tiim avtomatlashtirilgan qidiruv 1 Muxtar M. Êèáåðïðåñòóïíîñòü.// Âëàäèâàñòîêñêèé öåíòð èññëåäîâàíèÿ îðãà- íèçîâàííîé ïðåñòóïíîñòè: www.crime.vl.ru. 2 Batley N. Êîìïüþòåðíàÿ ïðåñòóïíîñòü. Ïåð.íà êèò. ßçûê Õàî Õàéÿí. Èçä-âî Ëÿîíèñêîãî ïðîñâåùåíèÿ, 1998. 3 Zuhriddin Temirov (infocom.uz) 115 tizimida joriy etilib, bugungi kunda dunyoning 100 dan ortiq dav- latlarida amal qilib kelmoqda. Bunda kompyuter jinoyatchiligini tavsiflovchi barcha kodlar Q harifi bilan boshlanadi 1 . zbekiston Respublikasida kompyuter jinoyatchiliga qarshi kurashish hamda Axborot texnalogiyalari sohasida yuz berayot- gan jarayonlarni jinoiy-huquqiy tartibga solish maqsadida O zbe- kiston Respublikasi Jinoyat kodeksiga kompyuter jinoyatlari uchun javobgarlikni belgilovchi Axborot texnologiyalari sohasidagi ji- noyatlar bobi kiritildi 2 . Jinoyat kodeksiga kiritilgan ushbu nor- malar mamlakatimizda axborot texnologiyalari sohasidagi jinoyat- chilikning oldini olish, unga qarshi kurashish, jamiyatni axborot texnologiyalaridan jinoiy maqsadlarda foydalanishdan samarali himoya qilish muammosini hal etish va axborotlashtirish soha- sini muhofaza qilishni ta minlash imkonini beradi. Download 0.68 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling