Toshkent farm atse vtikainstituti

Mahsulot tayyorlash. О ‘simlik bargi yil bo‘yi yig‘iladi. Yupqa 
qilib yoyib, soya yerda quritiladi, so‘ngra maydalanadi va elab 
urug'i olinadi.
ODDIY FENXEL (DORIXONA UKROPI) FOENICULUM 
VULGARE MILL. (FOENICULUM OFFICINALIS ALL.)
Oddiy fcnxel (dorixona ukropi) — Foeniculum Vulgare 
Mill. (Foeniculum Officinalis All.) selderdoshlar - Apiaceae
(soyabonguldoshlar -- Umbelliferae) oilasiga kiradi.
Ko‘p yillik (plantatsiyalarda ikki yillik qilib o ‘stiriladi), bo‘yi 
90-200 sm ga etadigan o‘t о‘simlik. Poyasi tik o ‘suvchi, ko‘p qirrali 
va sershoxli. Bargi uch-to‘rt marta patsimon ajralgan va qini bilan 
poyada ketma-ket joylashgan. Barg bo‘laklari ingiclika chiziqsimon 
yoki ipsimon. Gullari mayda, sariq bo‘lib, murakkab soyabonga 
to‘plangan. Soyabonda o‘rama va o ‘ramacha barglar bo‘lmaydi. 
Kosaeha bargi juda mayda, tojbargi 5 ta, otaligi 5 ta, onalik tuguni 
ikki xonali, pastga joylashgan. Mevasi - qo‘shaloq pista.
Ivul-avgust oylarida gullaydi, mevasi sentyabrda pishadi.
Geografik tarqalishi. Y ow oyi holda О ‘rta Er dengizi qirg‘og ‘ ida 
o‘sadi. Moldova va Ukraina (Xmelnitskiy viloyati) respublikalarida, 
Voronej viloyatida, Krasnodar o ‘lkasida va Shimoliy Kavkazda 
o ‘stiriladi.
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi. Tayyor mahsulot och yashil- 
qo‘ng‘ir rangdagi qo‘shaloq pistadan iborat. Mevaning har ikkala 
uchi bir oz toraygan, uzunligi 8-10 mm, eni 4 mm bo‘lib, osonlik 
bilan uzunasiga ikki bo‘lakka ajraladi. Har qaysi yariinta mevaning
203

---

tashqi tomoni do‘ng, ichki tomoni tekis. Yarimta mevada 5 tadan 
turtib chiqqan qovurg‘alar bo‘lib, uchtasi do‘ng tomonga, ikkitasi 
yon tomonga joylashgan.
Mahsulot hidi va mazasi arpabodiyon mevasining mazasini va 
hidini eslatadi.
XI DF ga ko‘ra mahsulot namligi 14%, umumiy kuli 10%, 10% 
li xlorid kislotada yerimaydigan kuli 1%, singan va pishmagan 
mevalar 1%, efir moyi bor boshqa о 'simliklaming um g‘ va 
mevalar aralashmasi 1%, organik aralashmalar (tarkibida efir moyi 
bo‘lmaydigan о ‘simliklaming urug‘ va mevalari hamda dorixona 
ukropining mahsuloti hisoblanmagan qismlari) 0,6% va mineral 
aralashmalar hamda teshigining diametri 1 mm li elakdan o ‘tadigan 
mayda qismlar 0,5% dan oshmasligi kerak.