Toshkent farm atse vtikainstituti

Mahsulot tayyorlash. Mevasi pishgandan keyin uzoq vaqt 
to ‘kilmay turadi. Bu esa to avgust oyigacha urug‘lami yig‘ib olish 
imkonini beradi. В uning uchun gulxayri poyasi meva joylashish 
balandligida o ‘roq bilan qirqiladi. Bog‘-bog‘ qilib xirmonga olib 
bori!adi.Urug‘laridonsovurgichdatozaIanibqoplargajoylashtiriladi. 
Uning ildizini ikkinchi yili oktyabr oylarida yig‘ib olinadi. Yarim 
santimetr yo‘g ‘onlikdagi yon ildizlari xom-ashyo hisoblanadi. 
Qazib olingan ildizlar tuproq va uning qoldiqlaridan tozalanib, 
oqar suvda yaxshilab yuviladi va 40 gradusdan yuqori bo‘lmagan 
haroratda quritiladi. Qurigan ildizlar 20-25 sm uzunlikda j oyida 
qirqiladi. Yog'ochga aylana boshlagan ildiz va ildizpoyalar olib 
tashlanadi. Qurigan ildiz 20-25 kg dan qilib qoplarga joylashtiriladi. 
Quruq havo almashib turadigan xonalarda 3 yiigacha saqlanadi. 
Agrotexnik tadbirlami yuqori saviyada o‘tkazilsa, gulxayri ekilgan 
maydonlarnmg har gektaridan 15-20 sentner quruq ildiz yig‘ib olish 
mumkin bo‘ladi.
KATTA ZUBTURUM - PLANTAGO MAJOR L.
Katta zubturum - Plantago Major L. zubturumdoshlar -
Plantaglnaceae oilasiga kiradi.
Zubturum ko‘p yillik, kalta va yo‘g ‘on ildizpoyali o‘t o ‘simiik. 
Ildizpoyasining yuqori tomonidan (er ustida) uzun, qanotli bandli 
ildizoldi to‘pbarglar, pastki tomonidan esa (er ostida) juda k o ‘p 
mayda ildizlar о‘sib chiqqan bo‘ladi. Ildizoldi to ‘pbarglari keng 
ellipssimon yoki keng tuxumsimon, tekis qirrali va yirik bo‘ladi. 
Gul o ‘qi bitta yoki bir nechta, tuksiz, bo‘yi - 10-45 sm. Gullari 
oddiy boshoqqa to'plangan. Guli mayda, ko‘rimsiz. Gulkosachasi 
to ‘rt bo'lakka qirqilgan, gultojisi och qo‘ng‘ir rangli, to‘rt boMakli, 
otaligi 4 ta, onalik tuguni ikki xonali, yuqoriga joylashgan.
200

---

Mevasi - tuxumsimon, ko‘p urug‘ii ko‘sakcha.
May-iyun oylarida gullaydi.
Geografik tarqalishi. Sobiq Ittifoqning hamma tumanlarida yo‘l 
yoqalarida, dalalarda, ekinzorlarda, o ‘tloqlarda, o ‘rmon chetlarida, 
ariq bo‘ylarida hamda boshqa nam yerlarda o‘sadi.