Toshkent farm atse vtikainstituti
Download 7.28 Mb. Pdf ko'rish
|
dastarbosh
y a x s h i
ko ‘rinadigan joylarga osib q o ‘yish; - dorixona qoshida dorivor о ‘simiiklar tayyorlovchilar uchun qjsqa muddatli o ‘qish (tushuntirish) ni tashkil etish; - dorivor о ‘simiiklar ko ‘p о ‘sadigan joyini va zaxirasini aniqlash; 18 - dorivor mahsulotni yig ‘iladigan yemi aniqlash; dorivor mahsulot yig‘iladigan joyni tanlaganda iloji boricha transport vositasi (avtomashina) boradigan va aholi yashaydigan yerdan olis bo ‘lmasligini hisobga olish kerak. Chunki dorivor mahsulotlami yig‘ishga ishdan b o ‘sh bo‘lgan yerli aholi, maktab o ‘quvchilari va pensionerlar jalb etiladi; - dorivor mahsulotlami tayyorlashni tashkil etish; - y ig ‘i)gan dorivor mahsulotni tayyorlangan jo y da quritishni tashkil qilish. Agarda mahsulotni yig ‘ilgan joyida quritishni iloji bo‘lmasa, u holda uni zudlik bilan quritiladigan yerga transport vositasida etkazish va quritishni tashkil etish. Dorivor о ‘simliklar mahsulotini tayyorlash tegishli, vakolatli mahkamalar tasdiqlagan qat’iy reja bo ‘yicha olib boriladi. Bu ishni rejalashda dorivor o ‘simliklarni tabiiy o ‘sish joyida y o ‘q bo ‘lib ketmasligini va ularni muhofaza qilishning boshqa tadbirlari hisobga olingan b o ‘lishi kerak: - xom-ashyoni rejalangan niiqdordan ortiqcha tayyorlamaslik; - dorivor o'sim lik mahsulotini faqat k o ‘rsatilgan va rejalangan daladan yig‘ish hamda yig‘iladigan dakmi har yili qoidaga binoan almashtirib turish; - dorivor mahsulotni yig‘ish rejasi uni ekspluatatsion zaxirasidan ortiqcha bo ‘lmasligiga rioya qilish; - ko ‘p yillik o ‘tli o ‘simliklaming dorivor mahsulot sifatida uning yer ustki qismidan foydalaniladigan bo ‘lsa, uni ildizi bilan sug‘urib olmaslik, y a’ni bu dorivor o ‘simlikni tabiiy sharoitda yo ‘q b o ‘lib ketishining oldini olish va boshqalar. Hozirgi vaqtda dorivor о ‘simliklar hamma hududlarda tayyorlanadi. Avvalda bu ishlar Ukraina, Belarus respublikalari, Kavkaz va Rossiyaning Yevropa qismidagi viloyatlar, avtonom respublikalarida va o ‘lkaiarida yaxshi yo ‘lga q o ‘yilgan. Ulug‘ Vatan urushi yillarida Sobiq Ittifoq dorivor о ‘simliklar tayyorlash b o ‘yicha asosiy tumanlari hisoblangan g'arbiy qismi fashist bosqinchilari tomonidan vaqtincha bosib olingan davrda 19 dorivor mahsulotlar 0 ‘rta Osiyo respublikalari, Qozog‘iston va Sibirda tayyorlana boshlandi. Keyinchalik bu respublikalar o‘lka va viloyatlar ham dorivor о ‘simiiklar tayyorlanadigan asosiy tumanlarga aylandi. 0 ‘zbekiston Respublikasida dorivor o ‘simliklami tayyorlash, qayta ishlash hamda о ‘ stirish bilan quyidagi idoralar shug‘ullanadi: 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi « 0 ‘zbekbirlashuv«ning yo w o y i holda o ‘sadigan о ‘simiiklar mahsuloti tayyorlovchi Bosh boshqarmasi respublikada dorivor o ‘simliklar mahsulotlarini tayyorlash ishlarini rejalaydi, dorivor mahsulot miqdorini va yig ‘iladigan dalalami aniqlaydi hamda rahbarlik qiladi. 0 ‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligining respublika «Farmatsiya» ishlab-chiqarish birlashmasi boshqarmasi va uning viloyatlardagi idoralari turli dorivor o ‘simlik mahsulotlarini katta miqdorda tayyorlaydi. Masalan, m akkajo‘xori onalik ustunchasi (soqoli, popugi), to g ‘rayxon, b o ‘ymodaron, achchiq shuvoq, n a ’matak va boshqalar. 0 ‘zbekiston Respublikasining «Dori-darmon» davlat hissadorlik jamiyati har yili 21 tur dorivor о‘simliklardan 60- 70 tonnaga yaqin miqdorda mahsulotlar tayyorlaydi. Jumladan, dalachoy, achchiq shuvoq, b o ‘ymodaron, zubtumm, oqqaldirmoq, gazanda, dala qirqbo‘g ‘imi, mayda guli to g ‘rayxon, makkajo‘xori onalik ustunchasi, na’matak mevasi va boshqalar. Dorivor o ‘simliklami yig‘ish bilan yana Qishloq va suv xo‘jalik vazirligi va boshqa vazirliklarga tegishli boshqarmalari ham shug'ullanadi. Bu idoralar o ‘zlariga biriktirilgan hududlarda o ‘sadigan dorivor o ‘simlik mahsulotlarini yig‘adi va tegishli korxonalarga (farmatsevtika sanoati, dorixonalar boshqarmasi va boshqalar) topshiradi. 20 D O R IV O R M A IISU L O T L A R N I TA Y Y O RLA SH , Q U R IT IS H , ID IS H L A R G A JO Y L A SH T IR ISH (Q A D O Q LA SH ) VA SA Q LA SH T O ‘G ‘R ISID A U M UM IY TU SH IJN C H A D O R IV O R M AHSULOTLARN1 T A Y Y O R LA SH ! Tibbiyotda va farmatsiyada tarkibida kishi organizmiga ta ’sir etuvchi kimyoviy moddasi boTgan dorivor o ‘simlik organlari - mahsulotlari ishlatiladi. Dorivor mahsulotlar sifatida o ‘simliklaming ildizi, bargi, p o ‘stlog‘i, guli, mevasi va boshqa qismlaridan foydalaniladi. Ularni kimyoviy birikmalar eng k o ‘p yig‘ilgan davrda y ig ‘islitirib olish kerak.1 0 ‘simlik organlarini quyidagi muddatlarda yig‘ib olish kerak: Barglar odatda o ‘simlik gullashi oldidan yoki gullaganida yig‘ib olinadi. Barglar juda ohistalik bilan, iloji boricha o ‘simlikka zarar etkazmasdan yig‘ib olinadi (belladonna, angishvonagul va boshqa o ‘simlik barglari). B a’zan o ‘t o ‘simliklaming bargini tayyorlash uchun yer ustki qismi о ‘rib olinadi, so‘ngra barglari teriladi yoki yer ustki qismi quritib maydalanadi. Barglari ajratilib, poyasi bilan shoxlari tashlab yuboriladi. Bunda shox va gullar aralashmasi barglarga qo‘shilib ketishi mumkin (yalpiz, gazanda va boshqa о ‘simliklar). Download 7.28 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling