Тошкент фармацевтика институти

Qon aylanishiga ta’sir etuvchi choralar.

Qon aylanishga ta’sir etuvchi choralar ikki xil buladi:

1) issik choralar;

2) sovuk choralar.

Issik choralar tomirlarni kengaytiradi. Ularga tibbiyot bankalari, gorchichniklar, istiuvchi kompress, grelka kiradi.

Tibbiyot bankalari. Bankalar shifokor tayin-laydigan davo muolajalari katoriga kiradi. Bankalar ogrikni kamaytirish yalliglanishni surilishini yaxshilash maksadida kullaniladi. Oddiy kuruk bankalar ishlatiladi. Odatda, bankalar bemorning yotgan xolatida 10 tadan 20 tagacha kuyiladi. Ishlatishdan oldin ularni issik suv bilan yaxshilab yuviladi, kuruk kilib artiladi, chetlari uchmagan bulishi kerak. Metall sterjenga paxta uraladi, spirtga bir oz xullab olinadi va yokiladi. Bankalar orka (umurtka pogonasining ikki tomoni)ga upkalar soxasiga kuyiladi. Bankani umurtka pogonasiga va ayolning sut bezlariga kuyish mumkin emas. Tanaga vazelin moyi surtiladi sung bankalar kuyiladi. Bankalar terida 15-20 dakika turishi kerak. Banka olingandan sung, teri artiladi. Bemorni issik kiyintirib, ustiga odeyal yopib kuyiladi. Bankalar upkadan qon okkanda, upka silida, teri kasalliklarida, issik chikkanda kuyilmaydi.

Gorchichniklar. Gorchichniklar ogrikda, upka bronxlar yalliglanishida kullaniladi. Gorchichnik kogozi ilik suvga botirib olinadi va bemorning orka umurtka pogonasining ikki tomoniga upka soxasiga 5 dakikaga kuyiladi. Gorchichnikni gazeta ustidan kuyish aslo mumkin emas, chunki gorchichnik moyining teriga bevosita ta’siri yukoladi. Gorchichnik olingandan sung teri kuruk kilib artiladi, bemor kiyintiriladi va yaxshilab urab, chirmab kuyiladi. Gorchichniklar teri kaslligida, qon okishida kuyilmaydi. YUkori nafas yo`llari kasalliklarida, oyokka gorchichnik vannalar kilinadi. Bir chelak suvga 50 g gorchichnik kukuni solinadi, vanna muddati 20 dakika. Vanna kilingandan sung oyokni ilik suv bilan chayiladi, yaxshilab artiladi, bemor uringa yotkiziladi.

Isituvchi kompresslar. Isituvchi kompresslar chalgituvchi va suruvchi vosita sifatida kullaniladi. SHifokor bu muolajani anginada, kuruk plevritda, bronxitda, muskullar ogriganda, tomirlar tortishganda, bugimlar yalliglanganda buyuradi.

Kompressning ogrik koldirishiga sabab shuki, bunda issiklik ta’sir kilib turganda muskullar bushashadi. Kompressni gavdaning xar kanday joyiga – buyinga, kukrak kafasiga, kulga, oyokka kuyish mumkin. Birok bunda teri tirnalmagan, shilinmagan, shikastlanmagan bulishi bemorda teri kasalliklari, yiringli yaralar bulmasligi kerak. Isituvchi kompress 3 kavatdan iborat.

1. salfetka;

2. kleyonka;

3. paxta.

Salfetka arokka yoki kamfora spirtiga namlab olinadi va kerakli joyga kuyiladi. Uning ustiga kleyonka, sung paxta kuyib issiq qilib uraladi.

Namlik tez buglanib ketmasligi uchun xar bir keyingi kavat oldingisidan 2 sm enlik bulishi kerak. Boglam ustidan rumol uraladi. Kompress 6-7 soatga kuyiladi. Kompress uchun arok, odekalon, suv kushib suyo`ltirilgan spirt, kamforniy spirt ishlatish mumkin. Kompress tugri kuyilganini tekshirish uchun 2 soatdan keyin ichki katlam ushlab kuriladi. Agar solfetka nam bulsa kompress tugri kuyilgan deb xisoblanadi.

Yuborilgan dori tez surilib ketishi uchun grelka yoki kompress tavsiya etiladi.

Isitgichlar (grelkalar). Davo muolajalari – ichki kasalliklar bilan ogrigan bemorlarga kupincha qon aylanishga maxalliy ta’sir kiladigan xar xil muolajalar buyuriladi. Bunday muolajalar qon tomirlarini kengayishiga sabab bulib, yalliglanishga karshi va ogrikni koldiradigan ta’sir kursatadi. Mana shunday muolajalar jumlasiga bankalar gorchichniklar, istuvchi kompresslar kiradi. Grelkalar tanani isitish, ogrik koldirish, yalliglanish jarayonlarini surish uchun kullaniladi. Grelka xajmining 3/4 kismgacha issik suv solinadi, keyin sikib xavosini chikarib, probkasi yopiladi. Grelkani agdarib kurib tekshiriladi. Sung grelkani sochikka urab, kerakli joyga kuyiladi va iliguncha ushlab turiladi. Grelka qon okishida, lat eganda, kurichakda kuyilmaydi. Grelka bulmaganda butulkadan foydalanish mumkin yoki tuzni, qumni, kepakni qizitib, xaltachaga solib kuyiladi. Grelka urniga issik kum solingan xalta ishlatish mumkin.

Sovuk choralar qon tomirlarni toraytiradi. Ularga muzli xaltacha, sovuk kompress kiradi.

Muzli xaltacha. Muz solingan xaltacha lat eganda, qon ketganda, xasharotlar chakkanda ishlatiladi. Ayollar tukkandan sung korin soxasiga 1-1,5 soatga muz xalta kuyiladi. Xaltachaga muzning mayda bulakchalari solinadi. Xaltachadan xavo sikib chikariladi va probkani burab berkitiladi. Xaltacha sochikka urab kerakli joyga kuyiladi. Qon aylanishga ta’sir etuvchi sovuk choralarga muzli xalta, sovuk kompress kiradi. Sovuk choralar qon tomirlarini toraytiradi.