Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti
Download 0.64 Mb. Pdf ko'rish
|
2LfoB8D6piLNZF4A7mWsvNuj8DjAct0Qf0L0IqhN
- Bu sahifa navigatsiya:
- 3. O„zbekistonda qo„llaniladigan koordinata tizimlari.
|
2. Koordinata tizimlari
Biror nuqtaning boshlang„ich deb qabul qilingan boshqa bir nuqtaga nisbatan joylashgan o„rnini ifodalovchi miqdorlar shu nuqtaning koordinatasi deyiladi. Fan va texnikaning turli sohalarida xilma-xil koordinata tizimlaridan foydalaniladi. Geodeziyada asosan geografik koordinata, to„g„ri burchakli koordinata, qutbiy koordinata sistemasidan foydalaniladi. 20 Geoaxborot tizimida masalalarni hal qilishda koordinata muhim rol o„ynaydi. Bunday masalalarga mos koordinata tizimini aniqlash, geografik koordinatadan proeksiyalangan koordinataga proeksiyalash, proeksiyalangan koordinatalarni boshqa tizimlarga qayta proeksiyalash kabilar kiradi. Geoaxborot dasturlarida odatda bir koordinata tizimidan boshqasiga o„tkazish uchun zarur bo„ladigan parametrlar oldindan kiritilgan bo„ladi. ……………………………………………... ............................................................................................................................... .................................................................................................................................. 3. O„zbekistonda qo„llaniladigan koordinata tizimlari. O„zbekiston Respublikasi iqtisodiyotining bir qator tarmoqlari (O„zergeodezkadastr, Favqulodda Vaziyatlar Vazirligi, qurilish va transport tashkilotlari hamda boshqalar) amaliy masalalarini yechishda geodezik kenglik, uzunlik va ortometrik balandlikdan iborat bo„lgan koordinata asosi zarur. Ammo, hozirgi kunda Respublikamizda yer sirtida joylashdan GNSS kosmik tizimi kabi global vaqt-koordinata hisoblash tizimi mavjud emas. Boshqa tomondan esa, yer tayanch koordinatalar tizimi bilan geoidning fizik sirti orasidagi bog„liqlik yetarlicha aniqlik bilan topilmagan. Mehnat unumdorligini oshirish va boshlang„ich geodezik ma‟lumotlarni to„plash bilan bog„liq bo„lgan xarajatlarni kamaytirish maqsadida geodezik asos bilan ta‟minlash usulini ishlab chiqish zarur. Dastaval loyiha tadqiqot guruhi tomonidan ushbu muammoning birinchi qismi – Kitob-Toshkent tayanch bazisini yaratish masalasi yechilgan edi. Nuqtalarning aniqligini baholash maqsadida yaratilgan dasturiy ta‟minot uchun davlat patenti olingan. Hozirgi kunda Krassovskiy ellipsoidiga asoslangan tayanch geodezik tarmog„ini topogeodezik va geofizik xizmatlar o„z hisob-kitoblarida ishlatib kelmoda. GNSS tizimi WGS-84 Xalqaro balandlik tizimiga tayanadi, shuning uchun koordinata va balandlikni sun‟iy yo„ldoshlar yordamida aniqlaydigan qabul qilgichlarning ommaviylashishi natijasida ikki xil koordinatalar tizimi orasida farq muammosi kun tartibiga chiqdi……………………………………………………………………….. 21 …………................................................................................................................. ....................................................................................................................................... Download 0.64 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|