Toshkent irrigatsiya va qishloq xo'jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti 1 Loyihalar «O’zbek adabiyoti tarixi»

TOSHKENT IRRIGATSIYA VA QISHLOQ XO'JALIGINI MEXANIZATSIYALASH MUHANDISLARI INSTITUTI
42
yaratilgan.  Shoira  o`zbekcha  devoniga    Yozgan  debochasida  Navoiy,  Fuzuliy,  Amiriy  devonlari  qatori
saroydagi    aYollar  iShtirokida  o`zining  ham  devonlari  tuzilgani  haqida  ma`lumot  bersada,  haligacha
Shoiraning o`z davrida ko`chirilgan Yoki dastxat  holidagi devoni bizgacha  yetib kelmagan. O`zbekiston 
Respublikasi  FA  Beruniy  SharqShunoslik  institutida,  H.Sulaymonov  nomidagi    qo`lYozmalar  institutida
saqlanaYotgan, Namangandan  topilgan devonlari  XIX asrning  ikkinchi yarmida  ko`chirilgan.
1988-yilda Samarqandda istiqomat qiluvchi Shoir Mahmud DiYoriyning  Shaxsiy kutubxonasida Shoiraning
o`zbek tilidagi  She`rlari Komila  taxallusi bilan  kiritilganligi aniqlandi.  Bu devonda  hali kitobxonlarga
ma`lum bo`lmagan yangi She`rlari ham mavjud. Bugungi kunda Nodiraning aniqlangan  She`rlar miqdori
15000 misradan iboratdir.
Nodira  ijodiga bo`lgan qiziqiSh Shoira haYotligi davridaYoq  boShlangan edi. DilShodi  Barno Nodirani “ilm-
adab va nazm osmonining yulduzi, ShakarafShon  bulbul” deya ta`riflagan edi. Shoira  g`azallariga Xotif,
Furqat, Muqimiy kabi zamondoSh va  izdoSh Shoirlar naziralar Yozdilar,  muxammaslar bog`ladilar.
AdabiYotShunoslikda    Nodira  haYoti  va  ijodi  ko`p    yillardan  buYon  o`rganilib  kelinadi.  V.Zohidov,
V.Abdullayev, Fitrat, S.Ayniy, O`tkir RaShid, T.Jalolov, M.Qodirova, A.Qayumovlarning Nodira  haqidagi
tadqiqotlari diqqatga  sazovordir.   
Nodira “Sohibi  devon” bo`libgina qolmasdan, zillisonayn ijodkordir. O`z asarlarini 2 tilda yaratar ekan, 2
tilni mukammal bo`libgina qolmasdan, ikki xalq madaniyatini ham mukammal o`rganadi, o`zlaShtiradi. O`z
tuyg`u-kechinmalarini  2 tilda baYon  qila oliSh, o`y-kechinmalarini barobar badiiy tasvirlaSh zullisonaynlik
mahoratini  taqozo etadi. Buni Shoiraning quyidagi faxriyasi ham  tasdiqlaydi:
                   Bo`lubdur  Nodira mumtozi ma`ni,
                   Kalomi ravShani  aSh`ori farrux.
 
Nodira badiiyat ilmidagi san`atlarni mukammal egallagan va She`riyatga tatbiq eta olgan. U badiiy usul
imkoniyatlaridan foydalanib, aqlni hayratga soluvchi manzaralar ijod qilgan.
Masalan:
Litota
                   Belining borlig`in qildi kamar-bandi aYon,
                   Og`zi Yo`q  erdi, ani qildi nadidor hadis.
 
Tajnis
                   Bu ko`zdin, Komila, ko`p  YoSh to`karkim
                   Ki bergay tangri bir YoShingga yuz YoSh.
 
Husni ta`lil
                   Adab elni baland iqbol aylar,
                   Tavozu`din erur ko`z ustida qoSh...
                   Bo`lib xam ikki qoShing  bir-biriga
                   Qilurlar  qatlima  payvasta kengaSh...

---