“Toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muxandislari instituti”

Tuproqlarda o‘rtacha kapillyar suv ko‘tarilish balandligi

Tuprok turlari	Kapilyar suv ko‘tarilish balandligi, m
Gil Og‘ir qumoq O‘rtacha qumaq Yengil qumoq Qumloq Qum	4,5 3–4 2–3 1,5–2,0 1,0–1,5 0,5–1,0

Tuproq va gruntning suv bilan to‘yinish darajasiga va suvning o‘simlik faoliyati uchun yetarliligiga qarab quydagi nam sig‘imlari farq qiladi:
a) maksimal ( eng ko‘p ) - gigroskopik nam sig‘imi (MGNS)
b) chegaraviy – dala nam sig‘imi (ChDNS)
v) to‘la nam sig‘imi (TNS)
g) maksimal – molekular nam sig‘imi (MMNS).
MGNS tuproqning suv bug‘lari bilan to‘la to‘yingan havodan tortib oluvchi maksimal suv miqdori bilan aniqlanadi.
Tuproqning hamma bo‘shliqlari suvga to‘lganda uning o‘ziga eng ko‘p suv singdirish miqdori TNS ga mos bo‘ladi.
Tuproqning o‘simlik so‘lishi boshlanadigan eng kam chegaraviy kritik namligini aniqlashda asosiy ko‘rsatkich maksimal-molekular nam sig‘imi (MMNS) hisoblanadi. U bir yarim, ikkilangan gigroskopiklikga teng bo‘ladi.
Tuproqdagi adsorbsion va kapilyar kuchlar ta’sirida saqlanadigan maksimal suv chegaraviy nam sig‘imi /(ChDNS) ni aniqlaydi.
Tuproqdagi kapilyar suvni o‘simlik istemol qiladi. Gravitatsion suv TNS va ChDNS orasidagi farqga teng bo‘lib, tuproq qatlamida harakatlanadi va sizot suvlarini suv bilan ta’minlaydi.
5. “Tuproq, o‘simlik, suv bog‘liqligi”
fani bo‘yicha mustaqil ishlarni
bajarish uchun tavsiyalar.
Mustaqil ishni bajarish bo‘yicha quyidagi mavzudagi ma’ruzani konspektlash namuna sifatida keltirilgan.
Mavzu: “Tuproq qatlamida tuz to‘planish sabablari va tuzning o‘simlikka ta’siri”.
Ma’ruza bo‘yicha quyidagi savollarga javob yozamiz:
1. Tuproq qatlamida tuz to‘planish sabablari.
2. Tuproq tarkibidagi o‘simlikka zararli tuzlar tarkibi.
3. Tuzning o‘simlikka ta’siri.