Toshkent kimyo texnalogiyalar instituti shaxrisabz filiali 13-22 guruh talabasi

Dastlab ibtidoiy odamlar olovdan, chaqmoq urishidan va hokazolardan olingan olovdan foydalanganlar. Ular hali ham olovni qanday yoqishni bilmaganliklari sababli, olovni doimo saqlab turish kerak edi, lekin vaqt oʻtishi bilan ibtidoiy odamlar oʻzlari olov qilishni oʻrgandilar (batafsilroq, qadimgi odamlar tomonidan olovni oʻzlashtirish maqolasiga qarang). Har qanday oʻlja butun jamoaga boʻlingan. Mehnat qurollari, uy-roʻzgʻor buyumlari, bezak buyumlari alohida odamlarning foydalanishida boʻlgan, lekin bu narsaning egasi uni boʻlishishi shart edi, bundan tashqari, har kim boshqa birovning narsasini olib, soʻramasdan foydalanishi mumkin edi (buning qoldiqlari hali ham topilgan alohida xalqlar orasida). 1870-yilda 20 yil davomida AQShning gʻarbiy va shimoli-gʻarbiy qismidagi hind qabilalarini oʻrgangan L. G. Morgan („Iroquois Ligasi“, 1851-yil) „Inson oilasining qarindoshlik tizimlari va xususiyatlari“ monografiyasini nashr etdi. Bu yerda u birinchi marta oila va nikoh munosabatlari evolyutsiyasining eskizini ishlab chiqdi. Bu gʻoyalarni amerikalik etnograf olimi „Antik jamiyat, yoki insoniyat taraqqiyot yoʻnalishlarini vahshiylikdan vahshiylik orqali sivilizatsiyaga oʻrganish“ (1877, ruscha tarjimasi-L,1933) kitobiga kiritgan. Ushbu asarida Morgan ibtidoiy jamiyat tarixini oʻrganishga asos solgan; oila va nikoh munosabatlari evolyutsiyasini taqdim etdi va keyinchalik tarix fanida ham, tarix falsafasida ham muhim rol oʻynagan.

Uygʻonish davrining asosiy belgilari mujassam: joʻshqin ijodiy faoliyat, ulkan bunyodkorlik ishlarining amalga oshirilgani, aqlni hayratga soluvchi bemisl asarlarning yaratilgani shundan dalolat beradi. Sharq Uygʻonish davri ham ulugʻ allomalar, qomusiy bilim sohiblari, mashhur mutafakkirlarni yetishtirdi. Aniq fanlar sohasida Muhammad al-Xorazmiy, Abu Bakr Roziy, Abu Rayhon Beruniy, Ahmad al-Fargʻoniy, Umar Xayyom, Mirzo Ulugʻbek jahonshumul kashfiyotlar qildilar. Abu Nasr Forobiy, Abu Ali ibn Sino, Ibn Rushd, Muhammad Gʻazoliy, Nasafiy Aziziddinlarning falsafiy asarlari tafakkur xazinasini boyitdi, olam, odam va jamiyat yaxlitlikda tadqiq etilib, yangi qonuniyatlar ochildi, aqliy bilim ufqlari kengaydi, fozil jamiyat va komil inson nazariyasi chuqur ishlab chiqiddi. Sheʼriyatda Abu Abdullo Rudakiy, Abulalo alMaarriy, Abulqosim Firdavsiy, Jaloliddin Rumiy, Hofiz Sheroziy, Nizomiy Ganjavip, Abdurahmon Jomiy va Alisher Navoiy kabi daho ijodkorlar yetishib, oʻlmas asarlar yaratdilar, ishqmuhabbat, qahramonlik, ozodlik va ezgulikni kuyladilar. Miniatyura rassomchiligida bir necha maktablar shakllandi, bunda Kamoliddin Behzod rasmlari yangi ijodiy yoʻnalishga asos soldi. Uygʻonish davri ning yana bir belgisi xalq ruhini ifodalaydigan „Ming bir kecha“, „Kalila va Dimna“, „Qirq vazir“, „Toʻtinoma“, „Sindbodnoma“, „Jomeʼul hikoyot“ kabi qiziqarli sarguzashtlarga toʻla, shavqu zavq qoʻzgʻatadigan asarlarning koʻpaygani, ikkinchi tomondan „Xamsa“larda boʻlganiday, insoniy ideallarni mujassam etgan hikmat va falsafaga boy umumbashariy gʻoyalarning tasvirlanishidir.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT