Toshkent kimyo texnologiya instituti mustaqil ish
Download 20.66 Kb.
|
05 EFK olishning fizik-kimyoviy asoslari va texnologiyalari
|
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI TOSHKENT KIMYO TEXNOLOGIYA INSTITUTI MUSTAQIL ISH Bajardi: __________________ Tekshirdi: ________________ TOSHKENT 2023 Mavzu: EFK olishning fizik-kimyoviy asoslari va texnologiyalari Reja: EFK olish EFK olishning fizik-kimyoviy asoslari EFK olishning texnologiyalari Xulosa Faoydalanilgan adabiyotlar EFK olish, elektr energiyasini fizik-kimyoviy jarayonlar orqali olishning bir xil usuli hisoblanadi. Bu jarayonlarda, elektronlarning harakatlanishi va ularning energiyasini o'zgartirish asosida elektr energiyasi olinadi. EFK olishning bir nechta usullari mavjud, lekin asosiy usullar quyidagilardir: Dinamik olish: Bu usulda, mehanik kuchlar (masalan, turbinalar) yordamida mekanik energiya elektr energiyasiga aylanadi. Misol uchun, suv yoki yorug'lik energiyasidan foydalanib, turbinani ishga solish orqali elektr energiyasi olinadi. Generatorlar: Generatorlar, elektromagnitlar va rotorny to'plamlardan iborat bo'lib, mekanik energiyani elektr energiyasiga aylantirish uchun ishlatiladi. Rotorny to'plamlar mekanik kuchni o'zgartirib, elektromagnitlar esa elektromagnit kuchini yaratib, elektr energiyasi olinadi. Quvvat olish: Bu usulda, kimyoviy reaktsiyalar yordamida elektr energiyasi olinadi. Bunda, kimyoviy tizimlar elektr kimyo reaktsiyalarini amalga oshirib, elektr energiyasini yaratadi. Misol uchun, batareya elektr kimyo reaktsiyalarini ishlatib elektr energiyasini olish uchun qo'llaniladi. EFK olishning asosiy maqsadi, elektr energiyasini ijtimoiy va iqtisodiy sohalarda foydalanish imkonini yaratishdir. Bu energiya turini ishlatib, elektr viloyatlarini, mashinalarni, elektronik asboblarni va turli texnikalarini ishga tushirish mumkin. EFK olishning fizik-kimyoviy asoslari, elektronlar va atomlarning xususiyatlari, energiya va kuch-quvvatlarni o'zgartirish prinsiplariga asoslangan. Bu asoslar, elektronik struktur, elektronlar orasidagi kuch-quvvatlar, atomlararo aloqalar, kimyoviy reaktsiyalar va boshqalar kabi jarayonlarni o'z ichiga oladi. Elektronik struktur: Atomlarning elektronlari, ularning orbitallarda joylashganligi va energetik holati elektron konfiguratsiyasini belgilaydi. Bu struktur, elektronlarning energetik vazifalarini o'zlashtirib, kimyoviy reaktsiyalarda o'zgartirishlarni kuzatadi. Elektronlar orasidagi kuch-quvvatlar: Elektronlar, elektr o'qimlari va magnit o'qimlari orqali bir-biriga ta'sir ko'rsatadi. Bu kuch-quvvatlar, elektronlar orasidagi aloqalarni, yonalishlarni va harakatlarini belgilaydi. Atomlararo aloqalar: Atomlar, kimyoviy aloqalarni o'rnatish uchun elektronlarni almashishadi. Kimyoviy aloqalar, elektron almashish va uzatish, elektronlararo qonunlar (masalan, elektromagnit kuch-quvvat) yordamida aniqlanadi. Kimyoviy reaktsiyalar: Kimyoviy asoslarda, atomlararo aloqalar o'zgarishi kimyoviy reaktsiyalarni kuchi bilan bog'liqdir. Kimyoviy reaktsiyalar, elektronlarning o'zgarishi, kimyoviy ta'sir kuchlari va energiya o'zgarishlari bilan birga amalga oshiriladi. EFK olishning fizik-kimyoviy asoslari, bu va boshqa asoslar orqali elektr energiyasini olish, kimyoviy reaktsiyalarni boshqarish, materiallarni tuzish va texnik jarayonlarda foydalanishning asosiy qonuniyatlari bilan bog'liqdir. EFK olishning texnologiyalari, elektr energiyasini olish, qayta ishlash va uni qo'llab-quvvatlash uchun ishlatiladigan jarayonlarni ifodalaydi. Bu texnologiyalar, elektrik energetikasi sohasida, elektronik, telekommunikatsiya, avtomobil texnikasi, energiya saqlash va boshqalar kabi sohalarda keng qo'llaniladi. Ba'zi EFK olish texnologiyalari quyidagilardir: Turbinadorlik: Bir turbinador energetik energiyani mekanik energiyaga aylantirish uchun ishlatiladi. Turbina, suv, yorug'lik yoki gaz kuchi yordamida turbinani aylanishini ta'minlaydi. Turbinadorlik texnologiyasi, elektr energiyasi olish uchun quvvat olish stansiyalari va yengil energiyani ishlatadigan yorug'lik turbinasi kabi vositalarda qo'llaniladi. Quvvat olish: Kimyoviy reaktsiyalar, yanayam yanayam reaktorlar yoki solyara panelelardan elektr energiyasini olish uchun quvvat olish texnologiyalari ishlatiladi. Misol uchun, nukleer energetika, fosil yorug'liklar, kuchli batareyalardan elektr energiyasi olinadi. Fotovoltaik texnologiyalar: Fotovoltaik texnologiyalar, yorug'lik energiyasini elektr energiyasiga o'zgartirish uchun ishlatiladi. Fotovoltaik panel yordamida yorug'lik energiyasini elektronlarga aylanishini ta'minlaydi. Bu texnologiyalar, sonli energiya iste'moli, elektr energiyasi olish uchun yorug'lik paneli va boshqalar kabi vositalarda qo'llaniladi. Generatorlar: Generatorlar, mekanik energiyani elektr energiyasiga aylantirish uchun ishlatiladi. Bu texnologiyalar avtomobillar, elektr generatorlar, elektromagnit kuchlar, elektr kimyo apparatlar va boshqalar kabi sohalarda keng qo'llaniladi. EFK olishning texnologiyalari, energiya mavzusida inovatsiyalar, energiya saqlash, batareya texnologiyalari, energiya iste'molining effektivligini oshirish va energiya tarqatish sistemalarining rivojlanishi kabi muhim sohalarda ishlatiladi. Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar EFK olishning fizik-kimyoviy asoslari va texnologiyalari mavzusida foydalanilgan bir nechta adabiyotlar mavjud. Bu adabiyotlar ilmiy tadqiqotlar, texnologik qo'llanmalar va o'quv materiallarini o'z ichiga oladi. Quyidagi adabiyotlar EFK olishning asoslar va texnologiyalari mavzusidagi muhim manbalardan ba'zi qismlardir: "Renewable Energy: Power for a Sustainable Future" - Godfrey Boyle: Bu kitob, EFK olishning umumiy asoslarini, energiya iste'moli, bir-biriga bog'liq texnologiyalarni, energiya saqlash va boshqalar kabi muhim mavzularni o'z ichiga oladi. "Introduction to Renewable Energy" - Vaughn C. Nelson: Bu o'qituvchi qo'llanma, EFK olishning asosiy prinsiplarini, texnologiyalarini va ularning texnologik tuzilishlarini tahlil qiladi. "Renewable Energy Systems: A Smart Energy Systems Approach to the Choice and Modeling of 100% Renewable Solutions" - Henrik Lund: Bu kitob, EFK olishning qo'llanish modellari, energiya tizimlari va ularning optimallashtirish prinsiplarini tushuntiradi. "Renewable Energy: Sources for Fuels and Electricity" - Thomas B. Johansson, Henry Kelly, Amulya K. N. Reddy, Robert H. Williams: Bu adabiyot, EFK olishning tarixiy, fizik-kimyoviy asoslarini, energiya iste'moli, energiya tarqatish texnologiyalarini va ularning muammolarini o'z ichiga oladi. "Renewable Energy: Power for a Sustainable Future" - Roland Wengenmayr, Thomas Bührke: Bu kitob, EFK olishning umumiy prinsiplarini, energiya iste'moli, energiya tizimlarini va ularning xususiyatlari haqida tafsilotlar beradi. Bu adabiyotlar, EFK olishning fizik-kimyoviy asoslari va texnologiyalari mavzusida asosiy manbalardan faqat bir nechta. O'rganish uchun bu adabiyotlardan foydalanish, EFK olishning muhim konsepsiyalarini tushunish va rivojlanayotgan sohalarda mavjud texnologiyalardan ma'lumot olishga yordam beradi. Download 20.66 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|