Aromatik karbon kislotalar
Aromatik karbon kislotalarning tuzilishida aromatik halqa bilan birga bir necha karboksil guruhi mavjud bo‘ladi. Karboksil guruhi benzol halqasi bilan bevosita bog‘langan yoki yon zanjirda bo‘lishi mumkin. Karboksil guruhi yon zanjirda joylashgan kislotalar alkil – aromatik karbon kislotalar deb qaraladi.
Bir asosli aromatik kislotalar.
Olinish usullari. Bir asosli aromatik karbon kislotalarni yog‘ qator kislotalarni olishdagi barcha usullar bilan olish mumkin. Quyida bir asosli aromatik karbon kislotalarni olishda keng qo‘llaniladigan ayrim usullar bilan tanishib chiqamiz.
1
. Aromatik uglevodorodlardagi alkil guruhni oksidlab aromatik kislotalar olish eng keng tarqalgan usullardan biri hisoblanadi.
3
. Yon zanjirida bitta uglerod atomida 3 ta galogen tutgan aromatik uglevodorodlarni galogenli hosilalarini gidroliz qilinganda ham aromatik kislotalarga aylanadilar:
6
. Aromatik karbon kislotalarning natriyli tuzlariga ishqorlar qo‘shib qizdirilganda dikarboksillanish reaksiyasi hosil bo‘ladi:
Alohida vakillari va ularning qo‘llanilishi.
F
enilsirka kislota C6H5CH2COOH -760C da suyuqlanadigan kristall modda. Benzilxloriddan nitril va magniy organik birikma orqali olinadi:
Bu kislota va uning efirlari parfyumeriya sanoatida ishlatiladi.
Almashingan bir asosli aromatik kislotalar
Almashingan aromatik kislotalar orasida sulfobenzol kislotalar, aromatik oksi- va aminokislotalar muhim ahamiyatga ega.
Tibbiyotda salitsil kislotaning natriyli tuzi, salitsil kislota asetati – aspirin va salitsil kislotaning fenil efiri–salol haroratni pasaytiruvchi, dezinfeksiyalovchi vosita sifatida qo‘laniladi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
