Toshkent moliya instituti «buxgalteriya hisobi» kafedrasi

Tf = (Tx-Tr) x Mts,

bu yerda:

T f- bir birlik mahsulot reja va haqiqiy tannarxlari o‘rtasidagi farq summasi;
Tx - bir birlik mahsulotning haqiqiy tannarxi;
T r- bir birlik mahsulotning reja tannarxi;
Mts -yyetishtirilgan mahsulotning miqdori. Reja tannarx va haqiqiy tannarx o‘rtasidagi farq summasi mos ravishda ishlab chiqarish xarajatlari schotlarida «qizil yozuv» yoki «qo‘shimcha yozuv» usullari bo‘yicha aks ettiriladi.
Bunda reja tannarxi haqiqiy tannarxdan yuqori boigan hollarda «qizil yozuv» usuli, reja tannarxi haqiqiy tannarxdan past bo‘lganda esa «qo‘shimcha yozuv» usulidan foydalaniladi. Qizil yozuvlar yoki qo‘shiincha yozuvlarni qaysi korrespondentsiyalanadigan schotlarga berilishini aniqlashda olingan mahsulotlaming to‘liq sotib yuborilganligi, ishlatilganligi hamda omborda tayyor mahsulot sifatida saqlanayotganligi e’tiborga olinishi kerak. Chunonchi, olingan naslning reja tannarxi va haqiqiy tannarxi o‘rtasidagi farq summalari bevosita 1110 «0‘stirishdagi vaboquvdagi mollar» schotiga, toiiq sotib yuborilgan mahsulotlar bo‘yicha reja tannarx va haqiqiy tannarx o‘rtasidagi farq summalari bevosita 9130 «Sotish tannarxi» schotiga, qisman sotilgan mahsulotlar bo‘yicha ushbu farq ulaming sotilgan va omborda saqlanayotgan qismlarini aks ettiruvchi schotlar o‘rtasidataqsimlanishi lozim. Buxgalteriya hisobining kombinatsiyalashgan shaklida chorvachilik ishlab chiqarish xarajatlari hisobi quyidagi maxsus reestrlarda yuritiladi: - «nisobot davri xarajat (sarf)larini hisobga olish qaydnomasi»; - «Chorvachilik mahsulotlarini ishlab chiqarish xarajatlari va mahsulot chiqishini hisobga olish qaydnomasi».
Chorvachilik ishlab chiqarish xarajatlarining dastlabki hisobi ulaming alohida moddalari bo‘yicha guvohlik beruvchi boshlang‘ich hujjatlar asosidayuritiladi. Chunonchi:
- mehnat xarajatlari - chorvamollarini parvarishlash, boqish, so‘yish va boshqaishlami bevositaolib bomvclii ishchilar (cho‘ponlar, sutsog‘uvchilar, jun qirqivchilar va boshqalar) tomonidan bajarilgan ishlarga guvohlik bemvchi naiyad, tabel, sut sog‘ish hisobi jumali, hisob-to‘lov qaydnomalari asosida hisobgaolinadi; - ijtimoiy sug‘urtaga majburiy ajratmalar maxsus hisob-kitob asosida hisobgaolinadi; - yem-xashak xarajatlari «Yem-xashak sarflash qaydnomasi» (94-shakl) asosida hisob-kitob qilinadi; - dori-darmonlar, to‘shashmateriallarining sarfi maxsus dalolatnomalar asosida hisobga olinadi; - boshqa turdagi ishlab chiqarish xarajatlari tegishli hujjatlar asosida hisobga olinadi. Chorvachilik tannog‘idayetishtiriladiganmahsulotlarturli tumandir. Ulaming asosiylari go‘sht, sut, jun, tuxum, go‘ng, nasi hisoblanadi. Aynan ushbu choi'vachilik mahsulotlari va ulami yetishtirishga doir ishlar xarajatlar obyekti, mos ravishda, kalkulyatsiya obyekti boiib hisoblanadi. Chorvachilik mahsulotlari kirimi quyidagi hujjatlar bilan rasmiylashtiriladi:
1. Sut sog‘ ish hisobi jumali ((112-shakl) va sut harakati qaydnomasi (114- shakl) - ushbu hujjatlar asosida sigirlami sog‘ishdan olingan sutning kunlik hisobi ferma mudirlari tomonidan yuritiladi.
2. Mollami so‘yish qaydnomasi (100-shakl) va nakladnoylar-mollami so‘yishda komissiya tomonidan tuziladi.
3. Junni qirqish va kirimi dalolatnomasi (116-shakl) -jun qirqish paytida komissiya tomonidan tuziladi.
4. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari kirimi kundaligi (81 -shakl)-asal, pilla, baliq va boshqa mahsulotlar bo‘yicha yuritiladi.
5. Tuxumlami qabul qilish va saralash dalolatnomasi ((109-shakl).
6. Tug‘ ilgan mollami qabul qilish dalolatnomasi (95-shakl).
7. Mollarvazninitortish qaydnomasi (98-shakl).
8. TLrik vaznningo‘sishini aniqlashhisob-kitobi (98 a-shakl).
Chorvachilik qishloq xo'jaligining eng muhim sohasidir (→ ga qarang). Sanoat uchun to‘yimli mahsulot va xomashyo olish maqsadida chorvachilik bilan shug‘ullanadi. Sanoatning muvaffaqiyatli rivojlanishi uchun ishlab chiqarish tsikli va buxgalteriya hisobini malakali tashkil etish zarur. Maqolada chorvachilik mahsulotlari ishlab chiqarish, tannarx, qoramol (qoramol), nasl, oldi-sotdi operatsiyalarida buxgalteriya hisobi qanday amalga oshirilishini tahlil qilamiz.
Chorvachilik mahsulotlarini hisobga olish
Chorvachilikni buxgalteriya hisobining vazifalari quyidagilardan iborat: (kengaytirish uchun bosing)

• 
  chorva mollarini va boshqa tashkiliy vositalarni saqlash;
  
• 
  Podaning harakatlanishi va ko'payishi;
  
• 
  Nasl uchun g'unajinlar-uterusdan foydalanish;
  
• 
  tayyor mahsulot ishlab chiqarish;
  
• 
  Ishlab chiqarish rejasini bajarish va moliyaviy resurslarni sarflash;
  
• 
  Chorva mollarining nasl tarkibini yaxshilash bo'yicha zootexnik tadbirlar.
  

Asosiy mahsulot tannarxning ob'ekti hisoblanadi. Uning tannarxi chorva mollari guruhiga to‘g‘ri keladigan tannarxdan qo‘shimcha mahsulotlar narxini chegirib tashlaganiga teng.
Tegishli mahsulotlar ishlab chiqarilgan mahsulot tannarxida kichik ulushga ega.
Qo'shimcha mahsulotlar sotish narxlarida baholanadi yoki ichki foydalanish uchun qoldiriladi. Go'ngning narxi o'g'itlar narxiga qarab, ularning go'ngdagi foiziga qarab yoki axlatni hisobga olgan holda tozalash uchun standart xarajatlarga muvofiq hisoblanadi. Agar qo'shimcha mahsulotlar chiqindi deb tan olinsa, ularning qiymati asosiy mahsulot ishlab chiqarish tannarxiga qo'shiladi.
Boqish uchun katta yoshli chorva mollarining, yosh hayvonlarning, fuqarolardan sotishga qabul qilingan chorva mollarining mavjudligi va harakati to'g'risidagi ma'lumotlarni guruhlash uchun hisobdan foydalaniladi. o'n bir.