Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Past narxlar strategiyasi. Past narxlar strategiyasi tovarni sotib 

oluvchilar uning qiymatini idrok etadigan darajadan pastroq, ya’ni 

tovarni o‘z narxidan ko‘ra pastroq baholashni belgilashni ko‘zda tutadi. 

Bu strategiya tadbirkorlar tomonidan bankrotlikdan qochib, ishlab 

chiqarish quvvatini oshirib yuborganda, korxona o‘z mahsulotini bozor-

da uzoq vaqt mavjud bo‘lishini hisobga olmagan holatlarda qo‘llaniladi. 

Past narx strategiyasi sifatli o‘rtadan past (lekin yomon emas) 

tovarlarga nisbatan ham qo‘llaniladi va ularga uzoq muddatga past 

darajadagi narxni o‘rnatishni ko‘zda tutadi. 

Past narxlar strategiyasi, shuningdek, yangi tovarni bozorga olib 

chiqishda uni bozorga tez singib ketishi «yorib o‘tish», iloji boricha 

ko‘proq miqdordagi xaridorlarni qamrab olishi potensial raqobatchi-

larning bozorga kirishini cheklash yoki sekinlashtirish maqsadlarida 

narx belgilashda qo‘llaniladi. «Yorib o‘tish» strategiyasi bozorda o‘z 

o‘rnini mustahkamlab olgandan keyin narxni asta-sekin oshirib borishni 

ko‘zda tutadi. Bu strategiya: agar xaridorlar narx darajasiga yuqori 

ta’sirchanligi bilan xarakterlansa, ushbu tovar ommaviy ishlab 

chiqarilib, mahsulot birligiga xarajatlar ishlab chiqarish hajmi oshishi 

bilan tez pasaysa, agar raqobatchilarning ushbu korxona bilan 

taqqoslanganda xarajatlari ancha yuqori bo‘lsa va ular «narxlar urushi» 

dan qochish uchun o‘z narxlarini pasaytirmasalar muvaffaqiyatli bo‘lishi 

mumkin. 

Past narxlar strategiyasi yangi tovarni bozorga kiritish bosqichida 

uning sotilish istiqbolini aniqlash, narxning maqbul darajasini topish 

imkonini beradi, firmaga o‘zi hatto orzu qila olmaydigan bozorlarga 

kirishga ham imkoniyat berishi mumkin. 

Mahsulot birligini qoplashning past summasiga qaramasdan bu 

strategiyada savdoning hamma hajmini qoplab yuqori summa bilan 

ta’minlanadi. Past narxlar strategiyasi «tez» foyda olishdan ko‘ra uzoq 

vaqt foyda olishni ko‘zda tutadi. Yangi mahsulot ishlab chiqishga ketgan 

xarajatlar bu strategiyada «qaymog‘ini olish» strategiyasiga nisbatan 

ancha vaqt o‘tgandan keyin qoplanadi. 

Past narxlar strategiyasi bozorga tez «yorib kirish» maqsadida firma 

uchun xavfli bo‘lishi mumkin. Past narxlar firmaning ishlab chiqarish 

imkoniyatlaridan sezilarli oshib ketuvchi talabni keltirib chiqarishi 

mumkin. Shunday holat yuz berishi mumkinki, uning oqibatida firma 

---

282 

 

narxni oshira olmasligi, natijada u moliyaviy yo‘qotishlarga duch kelishi 

mumkin. Past narxlar strategiyasi uzoq muddatli foydaga ziyon 

yetkazishi mumkin.