Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Marketing xizmati 

Bozorni tadqiq 

qilish

 

Mahsulot

 

Bahoning 

shakllanishi

 

Reklama 

 

---

90 

 

shundan iboratki, har bir marketing - boshqaruvchi bo‘lajak xaridor-

larning belgilangan segmentlari bilan, bu segment qanday geografik 

bozorda bo‘lishidan qat’iy nazar ishlash uchun javob beradi. Marketing 

xizmati tuzilishining mo‘ljalini tanlashdan qat’iy nazar u quyidagi 

belgilangan talablarga javob berishi kerak: 

-alohida bo‘linmalarning huquqlari, majburiyatlari; 

-huquq doiralarining tartibga solinishini ta’minlovchi epchillik, 

uyushqoqlik, muntazamlik, moslashuv hamda ularni firmaning uzoq 

muddatli strategiyasiga mosligi. 

-Marketing xizmati ko‘lamining samaradorlik darajasi va tovarlarni 

sotish hajmiga mos kelishi.  

O‘zbekiston Respublikasi korxonalari tashqi bozorga chiqishi uchun 

marketing keng ko‘lamda zarur, jumladan, eksport va import sotuvlar 

hajmini hisobga olish ham juda muhim. 

Tuzilmaning ishlab chiqarilgan mahsulotlar va xizmatlarning turlari 

bo‘yicha mos kelishi o‘ziga xos ahamiyatga ega. Firma, korxona, 

assotsiatsiya tarkibida tuzilma tovar tamoyili asosida tuzilgan bo‘lishini, 

kompleks bozor siyosati masalalarini hal qilish esa xo‘jalik mustaqilligi 

berilgan alohida tezkor bo‘linma doirasida to‘plangan bo‘lishi 

kerakligini bildiradi. 

Tashkiliy tuzilmaning sotish bozorlari soni va hajmiga mos kelishi, 

avvalo, tashkiliy tuzilmani bozorni segmentlarga bo‘lib guruhlash, 

iste’molchilarning alohida guruhlariga darajalangan yondashishni 

qo‘llashi, ularning eng yaxshi xizmat ko‘rsatishga yo‘naltirilganligi 

ko‘zda tutiladi. 

Ixtisoslashgan bo‘linmada rahbarlikning eng yuqori darajada 

strategik boshqaruvning markazlashuvi eng yuqori boshqaruv xodim-

larini strategik masalalarni hal qilishda faol ishtirok etish imkoniyatlarini 

nazarda tutadi. 

Korxonada marketingning asosiy maqsadi – faoliyatni berilgan vaqt 

chegarasida mablag‘lar bilan ta’minlanishi doirasida rentabellikni 

ta’minlash va belgilangan xo‘jalik hisobidagi foydani olishdan iborat. 

Yapon firmalarining tan olingan yetakchilarining fikricha mar-

ketingning asosiy maqsadlari quyidagilardan iborat: 

- sotish hajmi; 

- o‘sish sur’ati; 

- bozordagi ulush; 

---

91 

 

- rejalashtirilgan foyda, foyda miqdori, foydani sotish hajmiga 

nisbati, butun sarmoyaga nisbatan foydaning me’yori, foydaning 

hissadorlik sarmoyaga munosabati va h.k. larda aks ettirilishi mumkin; 

- sarmoyaning tarkibi, ya’ni yordamga berilgan sarmoyalarni 

aktivlarning umumiy miqdoriga nisbati. 

Qo‘yilgan maqsadlarga muvofiq marketingning bozor vaziyatlarini 

ko‘proq ilmiy-texnik taraqqiyot tomonidan aniqlanadigan talabning 

to‘lov qobiliyati va tovarning tarkibidagi tendensiyalarini bashorat 

qilishga mo‘ljallanganlini qo‘llab-quvvatlash darkor. Mamlakatimiz 

tajribasi ko‘rsatishicha, marketing xizmatlarini tashkil etish turli xil 

tartibda amalga oshirilishi mumkin. Ammo shuni ta’kidlash kerakki, 

bunday xizmat qoidaga ko‘ra, bosqichma-bosqich korxonaning turli xil 

bo‘linmalariga tarqatib yuborilgan marketingning barcha asosiy 

vazifalari birlashtirib shakllantiriladi. Shuning bilan bir vaqtda 

korxonaning marketing xizmati birga emas, balki bir necha bo‘linmalar 

bilan ko‘rsatilishi mumkin.  Bunday holatda barcha marketing vazifalari-

ni aniq muvofiqlashtirish kerak. 

4.2-jadval