Toshkent moliya instituti n. X. Jumayev, J. X. Ataniyazov, E. D. Alimardonov xalqaro valyuta munosabatlari

Nomi	Standart belgisi	Tuzilish sanasi	Valyutalashtirish sanasi	Davr
Yakunlanish sanasi
Overnight	o/n	Bugun	Bugun	1 kun	Ertaga
Tom/next	t/n	Bugun	Ertaga	1 kun	Ertadan keyin
Tom/week	t/w	Bugun	Ertaga	1 hafta	Ertaga + 7 kun
Spot			2-ish kuni
Spot/next	s/n	Bugun	2-ish kuni	1 kun	3-ish kuni
Spot/week	s/w	Bugun	2-ish kuni	1 hafta	Spot + 1 xafta
Spot/month	1 m	Bugun	2-ish kuni	1 oy	Spot + 1 oy
Spot/3 mth	3 m	Bugun	2-ish kuni	3 oy	Spot + 3 oy
Spot/6 mth	6 m	Bugun	2-ish kuni	6 oy	Spot + 6 oy
Spot/year	12 m	Bugun	2-ish kuni	1 yil	Spot + 1 yil

Kassa bitimlarida yakuniy hisob-kitob sanasining to‘g‘ri belgilanishi muhim ahamiyat kasb etadi. Kassa (“kesh”) atamasi odatda hisob-kitoblar, shartnoma shartlari kelishiladigan kunda amalga oshadigan valyuta shartnomalariga aloqadordir. Bu atama asosan Shimoliy Amerika va valyuta sotib olish uchun ushbu bozorlar xizmatlariga murojaat etadigan mamlakatlar bozorlarida, ular uchun qulay soat poyaslari mavjudligi sababli ishlatiladi. Yevropa va Sharqiy bozorlarda kassa bitimlari “shu kunda hisob-kitobi bilan shartnomalar” deb ataladi.

Valyuta bozori valyuta almashuvi operatsiyasida ishtirok etayotgan taraflardan birontasi ham boshqa tarafga kredit bermayotganligini kafolatlaydigan, kompensatsiya qilingan qiymat tamoyili asosida harakat qilayotganligi, spot sanasi to‘g‘ri (aniq) belgilanishining muhimligini ko‘rsatadi. Bu degani London banki funtlarni to‘layotgan kunda Amerika banki AQSh dollarlaridagi uning ekvivalentini to‘lashi kerak. Ammo shunga qaramasdan, ikkala to‘lov ham tegishli benefitsiarlar tomonidan bir vaqtda olinishini amalda kafolatlab bo‘lmaydi. Vaqtdagi (soatlar) 5 soatlik farqlarni hisobga olib Nyu-York bankida eshiklar endi ochilayotgan paytda London banki kliring uchun yopiladi. Bunda London banki Nyu-York bankiga kunduzgi overdraftni taqdim etishga majbur bo‘ladi.
Rivojlangan pul bozorlarida foiz faqat sutkalik overdraftga hisoblanadi, kunduzgi overdraft holatida (kun mobaynidagi overdraftga) esa foiz hisoblanmaydi. Spot sanasiga ham agarda u dam olish kuniga to‘g‘ri kelsa ma’lum bir tuzatishlar kiritilishi mumkin. Faraz qilaylik, shartnoma juma kuni amalga oshirilgan bo‘lsa, unda spot kuni kelasi haftaning seshanba kuniga to‘g‘ri keladi. Agarda, Nyu-York banki uchun dushanba dam olish kuni bo‘lsa muammo tug‘iladi (London banki Nyu-York banki bilan kontraktli munosabatlarga kirgan bo‘lsa). Agar Nyu-Yorkda dushanba dam olish kuni bo‘lib, London banki bu xaqda unutib qo‘ygan bo‘lsa, unda Nyu-York banki seshanbaga emas, balki chorshanbaga to‘g‘ri keladigan spot kunini Nyu-Yorkchasiga belgilaydi. Londondagi diler esa Nyu-Yorkdagi diler seshanbani spot kuni deb belgilaganini odatdagi hol deb qarashi mumkin, chunki bu kun Londonda spot kunidir. Seshanba kuni London banki, Nyu-Yorkda AQSh dollaridagi ekvivalentni olishni ko‘zlab, 1000000 GBPni to‘laydi va Nyu-Yorkdagi bank bu pullarni faqat chorshanba kuni to‘lashini aniqlaydi. Agarda Nyu-York banki London bankiga kotirovka olishga murojaat etganida vaziyat boshqacha bo‘lar edi, chunki bu holatda hisob-kitob kuni London kalendari bo‘yicha aniqlanar edi hamda dushanba Nyu-Yorkda dam olishi kuni bo‘lishi mumkin, ammo bunda Londondagi bankda ish kuni bo‘lganligi sababli spot kuni sifatida seshanba belgilanishi mumkin.
Shunday qilib, kotirovkani amalga oshirayotgan bank mamlakatidagi bank ish kunlari spot kuni belgilanishini aniqlab beradi. Shuning uchun shartnomadagi taraflardan biri o‘zining belgilagan spot kuni respondent tomonidan belgilangan spot kuniga to‘g‘ri kelishiga ishonch hosil qilishi kerak.
Spot-bitim amalga oshiriladigan kurs spot-kurs deb ataladi, hisob-kitoblar sanasi esa — valyutalash sanasi yoki «valyutalash spot sanasi» deyiladi. Shu sanada bitim tomonlarining xar biri kontragent hisobvarag‘iga mablag‘ kiritishi lozim.