Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

4. MRR (Monthly Recurring Revenue) – kompaniyaning barcha mijozlari 
tomonidan har oyda keladigan tushum miqdori; 
5. ARPU (Average revenue per user) – har birjalb qilingan foydalanuvchidan 
keladigan o’rtacha daromad miqdori. ARPU ning kattaligi MRR ni UAcq ga 
bo’lish natijasida hosil qilinadi; 
6. LTV (Life time value) – bir mijozning kompaniya mahsulotidan foydalanishi 
yoki kompaniya bilan muloqot qilishi natijasida olingan daromad miqdori. 
Masalan, mijoz servisni 3 yil davomida ishlatdi va buning uchun har oyda 350 
dollardan to’lab turdi, kompaniya esa unga oyiga 100 dollardan sarf qildi. Bu 
holda LTVning kattaligi quyidagicha hisoblanadi: 3x12x(350-100) = 9000 
dollar. Ya‘ni, mijoz 3 yil davomida kompaniyaga 9000 dollar fayda keltirgan 
ekan; 
7. COGS (Cost of goods sold) –har bir sotuvga hizmat ko’rsatish uchun sarflangan 
mablag‘. 

---

Toshkent Moliya instituti 
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 
Metrikalarning iqtisodiy turi qanday qilib katta pul topish va bu nimaga 
bog’liqligini ko’rsatib bersa, mahsulot metrikalari mahsulotni qanday qilib 
yahshilash mumkinligini aniqlashga imkon beradi.
13.3. Elektron biznesini moliyalashtirish usullari 
Yuzlab milliard dollarlik kattalikka ega bo’lgan jahon internet bozorining 
rivojlanishi nafaqat tadbirkorlar uchun qiziqarli, balki investorlarni ham o’ziga jalb 
qiladi. Chunki bu sohada tavakkalchilik miqdori ancha katta bo’lishiga qaramay, 
elektron biznesga bo’lgan investitsiyalar 3-5 yilgahca bo’lgan muddatlardi Forbes 
ning ma’lumotlariga ko’ra, 1000% gacha daromad keltirishi mumkin ekan. 
Shuning uchun ham venchur fondlar elektron biznes yo’nalishidagi loyihalarga 
ularning boshlang’ich bosqichlaridayoq yaxshi niyat bilan pullar jalb qiladilar. 
Ko’pchilik xollarda bunday biznes loyihalari yuqori texnologik va innovatsion 
hususiyatga ega bo’ladilar. Investor uchun venchur investitsiyalash juda yuqori 
tavakkalchilik darajasiga ega bo’ladi. „Venchure“ so’zi ham o’zbek tiliga tajima 
qilinganida tavakkalchilik bilan boshlangan ish degan ma’noni berdai. Ammo 
bunday biznes loyihasi innovatsion yangilik bilan bog’liq bo’lganligi uchun 
investorning boshlang’ich kapital qo’yilmasini o’nlab, yuzlab va ba’zi xollarda esa 
minglab marta katta miqdorda ko’paytirishga imkon beradi. Lekin suni ham aytish 
kerakki, barhca vachur investitsiyalar ham muvaffaqiyatli bo’lavermaydi – 70%-
80% investitsiyalar zararga ham kirib ketishi mumkin. Qolgan 20-30% venchur 
investitsiyalar barcha zararlarni qoplaydi va katta foyda ham keltiradi. 
„MoneyTreeTM:Venchur bozori navigatori“ ning ma’lumotlariga ko’ra,2 013 
yilning uchta choragida amalga oshirilgan venchur kelishuvlarning 157 tasidan 138 
tasi IT-loyihalarga to’g’ri kelganligini ko’rish mumkin. Keyingi yillarga 
investorlar meditsinadagi, ta’limdagi, biotexnologiyadagi, transportdagi va moliya 
soxasidagi loyihalarga ham faol investitsiyalarni amalga oshirmoqdalar. Bunday 
investorlarga misol qilib, i2bf fondini, Bright Energy (al’ternativ energetika) 
fondini, QWave (kvant texnologiyalari) fondini, Biopress Capital Ventures va