4-савол. Қаторларни улаш (туташтириш) - Динамика қаторларини улаш (туташтириш) усули билан ҳам таққослама холга келтириш мумкин. Буни қуйидаги мисол ечимида кўриб чиқамиз. Вилоят ҳудудидаги «А» - туманнинг эски майдони қуйидагича ўзгарган:
4-савол. Қаторларни улаш (туташтириш) 4-савол. Қаторларни улаш (туташтириш) - Иккала қаторни таққослама холга келтириш учун 2007 йилги иккита даража нисбати асосида махсус коэффициент аниқланади:
- K = 22,8 : 21,2 =1,1
- Сўнгра бу коэффициент ёрдамида эски чегарадаги маълумотлар янги чегара учун мос равишда таққослама холга келтирилади:
- 2004 й – 19,1 х 1,1 = 21,0 минг га
- 2005 й – 19,7 х 1,1 = 21,7 минг га
- 2006 й – 20,0 х 1,1 = 22,0 минг га
4-савол. Қаторларни улаш (туташтириш) - Натижада ягона қаторга эга бўламиз. Қаторларни улаш орқали ўзгариш бўлган давр даражаларини (19,1; 19,7; 20,0) 2007 йилги эски чегара даражаси (21,2) га, сўнгра янги даражаларини (23,6; 24,5; 26,2; 28,1) 2007 йилги янги чегара даражаси (22,8)га бўлиш йўли билан ҳам оширилиши мумкин. Бу ҳолда ҳам ягона таққослама қаторга эга бўламиз.
4-савол. Даврлар оралиғини йириклаштириш - Бунда динамика қаторлари даврий (интервал) қаторлар шаклида берилган бўлса, у ҳолда бу қаторлар йириклаштирилиши мумкин.
- Масалан, кунлик маълумотлар ўн кунлик, ойлик, чораклик давр билан, йиллик эса уч, тўрт, беш ва ҳоказо йиллик даврлар билан алмаштирилади.
4-савол. Сирпанчиқ ўртача даражаларини ҳисоблаш - Бунда динамика қаторлардаги ҳақиқий даражалар сирпанчиқ ўртача миқдор билан алмаштирилади. Бундай ўртача даражалар асосан 3 ёки 5 йиллик даврлар бўйича ҳисобланиши мумкин.
4-савол. Сирпанчиқ ўртача даражаларини ҳисоблаш - Динамика қаторларини аналитик текислаш учун даставвал тўғри чизиқ тенгламасини келтириб ўтамиз.
- Бунда,
- - текисланган қатор даражалари;
- t – вақти, яъни даврларнинг тартиб рақами (шартли)
- ао ва а1 – тўғри боғланишли номаълум бўлган параметрлар, яъни бошланғич даража ва ҳар йиллик ўртача ортиш даражаси.
Do'stlaringiz bilan baham: |
