Тошкент молия институти “Статистика ва эконометрика” кафедраси Фан: “Эконометрика”

ТОШКЕНТ МОЛИЯ ИНСТИТУТИ

“Статистика ва эконометрика”
кафедраси
Фан: “Эконометрика”
Лектор: Муминова М.А.
11-мавзу. ТЕНГЛАМАЛАР СИСТЕМАСИ КЎРИНИШИДАГИ ЭКОНОМЕТРИК МОДЕЛЛАР

РЕЖА:
11.1. Эконометрикада қўлланиладиган тенгламалар системаси ҳақида тушунча.
11.2. Моделларни тузилмавий ва келтирилган шакли

Asosiy adabiyotlar

Asosiy adabiyotlar

• Gujarati D.N. Basic Econometrics. McGraw-Hill, 5th edition, 2009. – 922 p.
• Xodiev B.Yu., Shodiev T.Sh., Berkinov B.B. Ekonometrika: o‘quv qo‘llanma. –T.: IQTISODIYOT, 2018. -178 b.
• Habibullayev I.H, UtanovB. Ekonometrika asoslari: O‘quv qo‘llanma. –T.: “Iqtisod-Moliya”, 2018, -172b.
• Habibullayev I. Ekonometrika: Darslik. –T.: “Iqtisod-Moliya”, 2020, -240 b.
• Habibullayev I., Jumayev A. Ekonometrika: amaliy mashg‘ulot uchun o‘quv qo‘llanma. –T.: “Iqtisod-Moliya”, 2020, -176 b.
• Елисеева. И.И., Курышева С.В. и др. Эконометрика: Учебник. - М.: Финансы и статистика, 2007. – 260 с.

11.1. Эконометрикада қўлланиладиган тенгламалар системаси ҳақида тушунча.

Одатда иқтисодий кўрсаткичлар ўзаро боғланган бўлишади. Бундай кўрсаткичлар (ўзгарувчилар) ўртасидаги муносабатлар таркиби бир вақтли тенгламалар тизими ёрдамида кўрсатилиши мумкин. Мазкур тенгламаларда қуйидаги турдаги ўзгарувчилар мавжуд бўлади:

- эндоген, тизим ичида аниқланувчи, боғлиқли у ўзгарувчилар;

- экзоген, қиймати ташқаридан бериладиган, бошқариладиган, башоратланувчи, таъсир этувчи х ўзгарувчилар;

- олдиндан белгиланган ўзгарувчилар, хам жорий вақтдаги экзоген ўзгарувчиларни, хам лаг ўзгарувчилар (ўтган даврлар учун экзоген ва эндоген ўзгарувчилар)ни ўз ичига оладиган.

Алоҳида регрессия тенгламаларидан фойдаланишда, масалан иқтисодий ҳисоб-китобларда кўпчилик ҳолатларда омилларни бир-бирига боғлиқ бўлмаган ҳолда ўзгартириш мумкин деб фараз қилинади.

• Алоҳида регрессия тенгламаларидан фойдаланишда, масалан иқтисодий ҳисоб-китобларда кўпчилик ҳолатларда омилларни бир-бирига боғлиқ бўлмаган ҳолда ўзгартириш мумкин деб фараз қилинади.
• Аммо бундай фараз қилиш нотўғри, амалда бир ўзгарувчи бошқа ўзгарувчилар мутлақо ўзгармаган ҳолатида ўзгариши мумкин эмас.