Тошкент молия институти

ўртача харажатлар = умумий харажатлар/ тикилган кўйлак сони = 640000/200 = 
3200 сўм 
Доимий харажатлар умумий харажатларнинг 120 000 : 640 000=0,1875 ёки 
18,75% ига тенг; 
Ўзгарувчан харажатлар эса 10018,75=81,25% га тенг. 
Бу масала ўқувчи, талабаларнинг умумий, ўртача, доимий, ўзгарувчан 
харажатларнинг мазмунини ўзлаштиришларига ёрдам беради. 
4. Маърузада берилган масала оддий бўлиши, маърузани мураккаблаштирмаслиги, 
назарий қонунқоидаларни пухта ўзлаштиришларини ҳисоблар, рақамлар орқали 
мустаҳкамлашга хизмат қилиши керак. 
5. Ўрганилаётган мавзу, назарий қонунқоидалар кенг кўламда реал фактлар 
далилларни талаб қилса, бунда расмий маълумотлар асосида тузилган жадвал ёрдамида 
бажариладиган масала, машқлар қўл келади. Ўқитувчи саволни тушунтириш жараёнида 
статистик маълумотларни таҳлил қилиб, талабаларни назарий фикрлашга ўргатади. 
Амалий тавсиялар беради. 
Масалан, иқтисодий ўсишни ўрганишда қуйидаги жадвалдан фойдаланиш мумкин. 
Ўзбекистонда ялпи ички маҳсулот ўсиши динамикаси (% да) 
Ўсиш суръати, пункт 
ЙИЛЛАР 
ЯИМ ўсиши, 
нисбатан 
Аввалги йилга 
нисбатан 
1991 йилга 
нисбатан 
Аввалги 
йилга 
нисбатан 
1991 
100 
99,5 
1995 
81,6. 
99,1 
1996 
83 
101,7 
1997 
87,3 
105,2 
1998 
91,1 
104,3 

---

180
1999 
95,1 
104,4 
2000 
98,2 
103,8 
2001 
102,7 
104,2 
2002 
106,8 
104,0 
2003 
2004 
2005 
Манба: Давлат статистика қўмитаси маълумотлари асосида тузилган. 
Жадвал маълумотлари асосида Ўзбекистонда ЯИМ 1996 йилга қадар 1991 йилга 
нисбатан ўсиш суръати пасайиб боргани, фақат 1996 йилга келиб тушкунлик тўхтатилиб, 
иқтисодий ўсиш бошланишини кўрсатиб, кейинги 1997 йилдан бошлаб барқарор 
иқтисодий ўсишга эришилганини кўрсатиш мумкин. 
Бунда талабаларга қўшимча топшириқ бериш мумкин. Масалан, ўқитувчи жадвал 
маълумотлари бўйича янги топшириқ, айтайлик, 20032005 йил маълумотлари билан 
тўлдириш, аввалги йилга нисбатан ўсиш суръатини ҳисоблашни топшириб, ундаги 
маълумотлар асосида хулоса чиқаришни таклиф қилинади ва талабалар билан биргаликда 
жадвалнинг қўшимча устунини тўлдириш мумкин. У ҳолда жадвал қуйидаги кўринишда 
бўлади.