Тошкент тиббиет академияси 1-сонли факултет ва госпитал жарроҳлик кафедраси

Касалликнинг қуйидаги клиник шакллари ва асоратлари ажратилади (Э.И.
Гальперин, П.С. Ветшев, 2009 й.).
Сурункали тошли холетцистит.
Касалликнинг босқичига кўра:
 асимптоматик;
 симптоматик;
 асоратлар билан.
Клиник кечишига қараб:
 латент
 сафро коликаси;
 бирламчи сурункали тошли холетцистит;
 сурункали қайталанувчи тошли холецистит;
Резидуал сурункали тошли холецистит.
Сурункали холециститнинг асоратлари:
 ўт пуфагининг истисқоси;
 склерозланган ўт пуфаги;
 Мириззи синдроми;
 Билиодигестив оқма ҳосил бўлиши;
 ўт пуфагининг сурункали эмпиемаси;
 механик сариқлик.
Ўткир тошли холецистит.
Клиник кечишига кўра:
 ўткир катарал тошли холецистит;
 ўткир флегмоноз тошли холецистит;
 ўткир гангреноз тошли холецистит.
Ўткир тошли холециститнинг асоратлари:
ўт пуфаги атрофи ифильтрати;
 ўт пуфаги атрофи хўппози;
 ўт пуфагининг ўткир эмпиемаси;
 ўт пуфагининг тешилиши;
механик сариқлик;
 холангит;
 перитонит.
Тошли холециститнинг клиник кўриниши жуда ўзгарувчан бўлиб, касалликнинг
босқичига, унинг клиник шаклига, асоратларнинг мавжудлигига ёки йўқлигига боғлиқ.
Сурункали тошли холецистит, одатда, ёқимсиз ҳислар мавжудлиги ёки қориннинг
юқори ўнг чорагида оғриқнинг доимий, ўткир табиати билан намоён бўлади. Баъзи
ҳолларда, ёғли ёки қизариб пишган овқатни истеъмол қилиш билан боғлиқ ўнг қовурға
ости сохасида оғриқнинг такрорий ҳуружлари мавжуд. Аммо, бу ҳуружлар қисқа
муддатли, кўпинча ўз-ўзидан ўтиб кетади ва беморни кўп безовта қилмайди (бирламчи
сурункали холецистит).
Кўпинча сурункали тошли холециститнинг клиник кўриниши ошқозон ёки ичак
касалликларига (гастрит, колит) хос бўлган аломатлар билан намоён бўлади. Беморлар
оғиз аччиқлиги, кўнгил айниш, метеоризм, ич қотиши ёки диарея билан оғриганидан
шикоят қиладилар.

---

10
Сурункали тошли холецистит билан оғриган беморлар орасида касалликнинг етакчи
аломати спазматик оғриқ бўлиб, тўш орқасида жойлашган ва чап елка ва елка камарига
тарқаладиган бўлиши билан алоҳида ўрин эгаллайди. Холециститнинг юрак шакли бўлган
беморларда одатда сурункали коронар етишмовчилик белгилари пайдо бўлади, чунки
ЭКГдаги ўзгаришлари нотўғри овқатланишдан кейин юзага келади. Ушбу ўзгаришлар
оғриқ йўқолгандан кейин рўй беради ва тўғри тўпланган тиббий анамнез ва сафро
тизимини текшириш сизга сурункали тошли холецистит ташхислаш имконини беради.
Сурункали тошли холециститнинг оғриқли шакллари ўнг қовурға остида оғриқлар
билан бирга келади (ўт пуфаги), кўпинча ўнг елка ва ўнг елка камари минтақасига,
шунингдек бўйин ҳудудига тарқалади. Бундай оғриқлар, одатда, диетадаги хатолардан
кейин пайдо бўлади ва кўнгил айниш ва қусиш билан бирга келади. Шу билан бирга, ўт
пуфагида катарал яллиғланиш ривожланади, йирингли жараённинг белгилари йўқ.
Билиар колика ўт пуфагидаги ёки бутун ўт йўллари тизимидаги босимнинг ошиши
натижасида, ўт пуфаги ёки пуфак йўлининг бўйни тош томонидан тўсиб қўйилгани,
шунингдек Одди мушаклари сфинктерининг кескин спазми ёки ўн икки бармоқли ичак
катта сўрғич сохасида сафро йўлини тўсиб қўйиши натижасида юзага келади.
Сурункали тошли холециститда маҳаллий клиник кўриниш жуда кам ва асоратлар
бўлмаса, фақат қўзиш даврида, ўт пуфаги проекциясида оғриқни аниқлашга имкон беради.
Беморни текшириш қориннинг палпацияси пайтида ўнг қовурға ости сохасида огриқлар ва
мушакларнинг мўътадил ҳимоясини кўрсатади. Ўт пуфаги пальпациясида қорин юмшоқ,
лекин катталашган, таранг ва оғриқли ўт пуфагини пайпаслаш мумкин. Қовурға равоғига
урилганда оғриқни кучайтиради (Ортнер - Грековнинг ижобий белгиси). Перитонеал
таъсирланиш белгилари йўк, тана ҳарорати одатда кўтарилмайди.
Антиспазматик дориларни инъекциясидан сўнг, сафро йўлларининг ҳуружи пасаяди,
беморнинг аҳволи яхшиланади.
Клиник қон тестида аниқ яллиғланиш реакцияси кузатилмайди. Биокимёвий қон
текшируви ўзгаришсиз.
Қорин бўшлиғини ультратовуш текшируви, шунингдек МСКТ ва МРТда ўт
пуфагининг одатдаги ҳажмини (ўртача 75х35 мм) аниқланади, ўт пуфагида тош борлигини,
унинг деформациясини, деворнинг қалинлигини 3 мм гача қалинлигини тасдиқлайди.
МРПҲГ да жигардан ташқари ўт йўлларида патология аниқланмайди, ўт йўлининг
диаметри меъёрида, оқим бузилмайди.