Тошкент тиббиёт akademiyasi фарgъона филиали


Сийдик ва таносил аъзолар системаси


Download 477 Kb.
bet37/44
Sana08.04.2023
Hajmi477 Kb.
#1342650
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   44
Bog'liq
ALot-2

Сийдик ва таносил аъзолар системаси.
Тузилиши ва бажарадиган вазифасига кура хилма-хил, лекин ривожланиш нуктаи назаридан бир-бирига богланган икки система сийдик ва таносил аъзолари системаси найи билан бирга кушиб урганилади. Сийдик ажратиш аъзолари системаси организмдан (кондан) ортикча суюклик тузларини ажратиб олиб, ташкарига чикариб ташлаш учун хизмат килади. Таносил аъзолари системаси эса урчиш (купайиш) фазифасини бажаради. Бу икки системага алокаси булмаган тери хам организмдан кераксиз суюкликни (тер холатида) чикаришда катнашади.
Сийдик аъзолари organla urinoria буйрак, сийдик йуллари, ковук ва сийдик чикариш йулларидан иборат.
Буйрак. (бир жуфт - унг ва чап) ловия шаклида, олд ва орка томонлари яссиланган, урта яшар одамларда 140-150 г га тенг органдир. Буйраклар I-II бел умурткалари таналарининг икки ёнида, корин бушлигининг орка томонида мускул ва диафрагмага тегиб туради. корин парда буйракларни факат олд томонидан беркитади. Корни бушлиги унг томонининг юкори кисмида жигар жойлашганлиги учун унг буйрак чап буйракка нисбатан пастрокда жойлашган. Чап буйракнинг юкори учи II, III бел умурткаларининг оралигига тугри келади.
Буйракнинг юкори ва пастки охирлари, медиал ва латерал четлари хамда олдинги ва орка юзалари тафовут килади. Буйракнинг латерал чети эса ботик булиб, унинг уртаси буйрак дарвозаси дейилади. шу ердан буйракка артерия кон томири кириб, вена лимфатик томирлар ва сийдик йули чикади. Буйрак дарвозаси тор бушликка очилади.
Икки паллага ажратилган буйракда жигар ранг, калинлиги 4-5 мм келадиган буйракнинг пуст моддаси ва ички томонда алохида-алохида тудалашиб, пирамида шаклида жойлашган мия ок моддасини куриш мумкин.
Пирамидаларнинг кенг томони буйрак паусти томонига, сургич шаклидаги учи буйрак бушлигига караб жойлашган. Пирамидалар тахминан 1 млн майда каналчалардан тузилган.
Буйрак мураккаб тузилган экскретор (организмга кераксиз булган моддаларни чикарувчи) аъзо булиб, у майда, бир канча буйрак найчаларидан иборат. Буйрак каналчаларининг бир учи берк булиб, девори икки каватли капсула (Шумлянский-Боумен) билан тугайди. Улар уз навбатида кон томирли коптокчани ураб туради. кон томирли коптокча ва капсула биргаликда буйрак таначасини ташкил килади. Буйрак таначалари билан найчалар узаро бирикка холда. Нефрон буйракнинг структура ва функционал бирлигини ташкил килади. Хар бир буйракда тахминан 1 млн нефрон бор.
Капсула бушлигида кон томирли коптокчадан фильтрланиш йули билан хосил булган бирламчи сийдик, ушбу ультрафильтрат оксиллари булмаган кон плазмасига таркиби жихатдан якиндир. Бирламчи сийдик буйрак найчаларидан утаётганда оргизмга керакли булган сув, минерал тузлар ва бошка керакли моддалар кайта шимилади. Натижада хакикий сийдик пайдо булади. сийдик пирамида сургични ураб турган кичик косачаларга куйилади. 8-9 та кичик косачалар узаро кушилиб, 2 та, 3 та катта косачаларни хосил килади. Улар узаро кушилиб буйрак жомини ташкил килади. Жом буйрак дарвозасидан чикиши билан сийдик йулига давом этади ва ковукка очилади.

Download 477 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   44




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling