Тошкент тиббиёт академияси ички касалликлар пропедевтикаси, гематология, хдт ва касб касалликлари кафедраси

в)Овоз дириллашни аниқлаш.

1. 
   Иккала кўлни кўкрак қафасининг ўмров усти сохага симметрик равишда кўямиз.
   
2. 
   Касалдан "трактор, ура" сўзларни такрорлашни сўраймиз.
   
3. 
   Кейин кўлларни ўмров ости сохага кўйиб касалдан яна юқоридаги сўзларни айтишни сўраймиз.
   
4. 
   Кейин кўлларини кўкрак қафасининг ён товонига кўямиз.
   
5. 
   Сўнг курак усти сохани пальпация киламиз.
   
6. 
   Кураклараро сохани хам пальпация киламиз.
   

8. Куракости сохасини пальпация килганда хам бемор дан "Р" товуши бор сўзларни айтишни сўраймиз (трактор, ура)..


в) Кўкрак қафасининг физиологик шакллари
Нормастеник шакли - характерли белгилари:

• 
  ўмров усти - ўмров ости сохалари текис ва силлик;
  
• 
  қовурға ёйлари кия жойлашган;
  
• 
  қовурға оралиқлари бир хил кенгликда;
  
• 
  курак кўкрак қафасининг орқа томОнига мустахкам ёпишиб туради;
  
• 
  эпигастрал бурчак 90°;
  

Астеник шакли - характерли белгилари:

• 
  ўмров усти - ўмров ости сохалари ичкарига ботган;
  
• 
  қовурғалар бутунлай кия жойлашган, деярли вертикал холатда;
  
• 
  қовурға оралиқлари катталашган;
  
• 
  курак кўкрак қафасининг орқа қисмига мустахкам бирикмаган;
  
• 
  эпигастрал бурчак 90° дан кам;
  

Гиперстеник шакли - характерли белгилари:

P ўмров усти - ўмров ости сохаси тўла;

• 
  қовурғалар горизонтал холатда жойлашган;
  
• 
  кбвурга оралиқлари тор;
  
• 
  курак кўкрак қафасининг орқа томони мустахкам бирикмаган;
  
• 
  эпигастрал бурчак 90° дан катта;
  

Кўкрак қафасининг патологик шакллари.
Эмфизематоз кўкрак қафаси
Калталашган меъёрдан ортик кенгайган, бочкасимон худди максималл нафас олгандаги каби қовурғалар горизонтал холатда жойлашади. Кураклар юқорига кўтарилган бўйин калталашган. Бронхиал астма хуружи ва ўпка эмфиземасида кузатилади.
Паралитик кўкрак қафаси меъёрдан ортик узунлашган максималл нафас чиқарганидек пастга тушиб колиши қовурғалар бутунлай пастга тортилган. Ўмров суяги хаддан тащкари бўртиб чиккан ўмров усти сохаси ичга ботган. Курак кўкрак қафасига ботиб туради.
Рахитик кўкрак қафаси (товуқ кўкраги) вертикал равишда тўш суяги олдинга бутунлай чикиб туради ёки горизонтал туртиб чикиб'туради. қовурғалар тогай қисмининг суяк қисмига ўтиш жойи калинлашган.
Воронкасимон кўкрак қафаси (этикдўз кўкраги) кўкрак қафасида анамалия кузатилади, бунда тўшнинг пастки қисми ботик кўринишда бўлади.
Қайиқсимон кўкрак қафаси тўш суягининг юқори ва ўрта қисмида худди кайик ичидагидек ўйик бўлади.,
Умуртқаларнинг буқилиши (кифоз, лардоз, сколиоз) 2. Кўкрак қафасининг симметриклиги:
тинч нафас олганда кўкрак қафасининг олд, ён ва орқа томондан кузатиш;
кўкрак қафасининг Уг қисмини кўтарилиш ёки тушишини пайкаш керак;
в) Нафас частотаси, ритми, типи, чуқурлигига бахо бериш.
Нафас типлари: физиологик вариантлари: кўкрак, қорин, аралаш.
Агар нафас харакатларида қовурғалараро мушаклар иштирок этса бу нафас тури кўкрак билан нафас олиш дейилади(аёлларда кузатилади). қорин билан нафас олиш диафрагма мушакларининг хисобига бўлади (кўпинча эркакларда бўлади). Аралаш нафас олиш типи қовурғалараро ва диафрагма мушакларининг кискариши хисобига амалга ошади. Патологик шароитда физиологик нафас типлари ўзгаради мае, асцит, гепотомегалия^ аппендицитдан қорин билан нафас олиш кийинлашади ва бемор кўкрак билан нафас олади. Ўпка патологияларида туберкулёз, пневмония, плеврит ёки кўкрак қафасидаги оғриқлар, қовурғалараро невралгияларда кўкрак билан нафас олиш кийинлашиб, бемор қорин билан нафас олади.
Аралаш типдаги нафас олиш бронхиал астмада кузатилади.
Нафас частотаси: тинч холатда бир дақиқада ката одам учун 16-20 та, ёш болаларда, чакалокларда 40 - 45 та. Ёш катталашиши билан нафас частотаси камаяди. Физиологик брадипноэ уйку вақтида кузатилади ва бунда нафас частотаси 12 - 14та бўлади. Тахипноэ нормада жисмоний ва рухий зўриқиш пайтида кузатилади.


Нафас чуқурлиги ва ритмини аниқлаш. Патолргик нафас вариантлари:

• 
  Кусмаул нафаси (чуқур нафас ритми кўп);
  
• 
  Биотнинг даврий нафаси(ритмик, чуқур нафас харакати бўлиб, бунда нафас харакатлари маълум вақт оралигида нафас паузаси билан алмашинади);
  
• 
  Чейн Стоке нафаси бунда узун нафас паузасидан кейин (бир дақиқагача) дастлаб юзаки нафас кузатилади, сўнг секин чуқурлашиб боради ва шовкин кузатилади, 5-7 марта нафас олганда максимумга етади, кейин янгидан паузагача пасаяди;
  
• 
  Грокко нафаси (нафас паузасиз, тулкинсимон кечадиган нафас);