Тошкент тиббиёт академияси ички касалликлар пропедевтикаси, гематология, хдт ва касб касалликлари кафедраси

5.5 Қалқонсимон безни пайпаслаганда олинган маълумотларни изохлаш.
Қалқонсимон безни катталашува буқоқ деб аталади. Буқоқнинг 5 даражаси маълум:

1. 
   без кўз Билан аникланмайди аммо бўйинчаси кенгайган семизлашган, ёнбош булимлари аник пайпасланади.
   
2. 
   даражаси – без ютинганда куринади
   
3. 
   даражаси – катталашган без олд бўйин юзасининг шаклини текислайди ва ярим чукурчасини бажаради
   
4. 
   даражаси – без энгаштирувчи мускулларининг сиртига ва кукракнинг ярим кесимидан четга чикади.
   
5. 
   даражаси – безнинг тез каттлашуви бўйиннинг сезиларли деформацияланишига олиб келади.
   

Қалқонсимон безнинг катталашуви дифуцияни тексик буқоқда, тиреоидитда, шишли харакатланишида кузатилади. Диффуз буқоқда без текис катталашади ёки бўлимларнинг бири хисобига одатий консистенцияси сақлаб қолади, тери балан ва атроф тўқималари билан бирикмаган бўлади, яхши сурилади ва оғриқсиз. Тиреодитда без нотекис катталашади ва зичлашади оғриқли бўлади, тери гипперимиялашади, пайпаслаганда иссиқ бўлади. Қалқонсимон бези ракида унинг йўғон жойида зич тузилмалар пайпасланади. Бу тузилмалар тери билан боғланган ва атрофдаги тўқималар билан бириккан, ютиниш пайтида сурилмайди.

6. 
   Амалий машғулот бўйича ўқитувчининг қайдлари
   

13. 
    Назарий қисм. Амалий машғулотни утказишдан олдин талабаларнинг асосий фанлардан билимлари даражаларини аниклаш керак. Қалқонсимон безнинг ва лимфатик тизимнинг физиологияси ва анатомиясини.
    

Буни хал қилиш учун бу қисмни ўтказишда дидактик шакллар куринишидан фойдаланиш керак (Саволлар бериш, жавоблар олиш ёки интерфаол педагогик технологияларини ўтказиш) «Заиф халқа», «Галлария бўйлаб саёхат» ва хоказо. Саволларининг бир хил хусусиятли бўлишига хам эътибор бериш керак. Бошида барча саволлар анатомиядан, кейин физиологиядан ва хоказо. Масалан:
- Қалқонсимон без қаерда жойлашган?
- Қалқонсимон безнинг тузилиши?
- Қалқонсимон безнинг асосий вазифалари?
Агар билим негизлари паст даражада бўлса асосий қоидаларни қисқа шаклда тушунтириб бериш керак, чунки бусиз материалнинг ўзлаштирилиши қийин бўлади. Бу муаммони ечиш учун 2- вариант саволлардан фойдаланиш таклиф қилинади, бу саволлар енгилроқ бўлади:
Масалан:
- Лимфа тугунлар нималар?
- Лимфа тугунларнинг қандай гурухларини биласиз
Бу қисм давомида кучли тайёрланган талабаларнинг аниқлаб олиш керак ва билим даражасини пастроқ талабаларни эътиборга олиш лозим. Кейинчали бу гурухни 2-3та кичик гурухларга бўлиб олишга имкон беради.
Интерфаол педагогик технологияларни ўтказишда – кучли+бўш талабалар, кучли+буш талабаларга қарши бўладилар. Кейин берилган амалий машғулотнинг мавзуси устида ишлашга ўтса бўлади. «Текширувчи сухбат» ва «Қопдаги мушук» усуллари ёрдамида амалга ошириш мумкин. Бу усулни ўтказиш учун берилган мавзу бўйича саволлар тайёрланади ва улар конвертга солинади. Хар бир талаба битти савол тортади ва ўз жавоб вариантини 2 дақиқада ёзади.
Кейин хамма энг тўғри жавобни танлаб, жавоблар вариантлари мухокама қилинади. Амалий машғулотнинг биринчи қисмига тахминан кетадиган вақт 25 дақиқа.

14. 
    Аналитик кисм. Машғулотнинг иккинчи қисмида муоммонинг аналитик ечимини ўтказиш лозим. Шу мақсадда вазиятли топшириқлардан фойдаланиш керак. Кейин талабаларга таълимнинг бошқа кўргазмали шакллари таклиф қилинади-қалқонсимон безни, лимфа тугунларни текшириш слайдлари. Вазиятли вазифаларин ечишда ва кўргазмали материалларни ўрганишда талабаларни бажарган ишини тахлил қилишга ўрганиш керак –қалқонсимон безни катталашиш даражаларини аниқлаш, беморда у ёки бу патологиялини мавжудлиги топографияни ва ўзгарган лимфа тугунлар тавсифини хисобга олган холда тахмин қилиш. Тахминий кетадиган ваўт 25 дақиқа.
    
15.