Toshkent tibbiyot akademiyasi Mamarajabov shavkatjon

Toshkent tibbiyot akademiyasi

Mamarajabov shavkatjon

Kuydirgi

Kuydirgi (yomon sifatli karbunkul, antraks, rus. сибирская язва) — barcha turdagi qishloq xo’jaligi va yovvoyi hayvonlar, shuningdek odamlar uchun ham o’ta xavfli infektsion kasallikdir. Kasallik yashin tezligida, o’ta o’tkir, o’tkir va o’tkir osti (qo’y va yirik shoxli qoramollarda), o’tkir, o’tkir osti va anginoz (cho’chqalarda) kechadi, odamlarda esa asosan karbunkulyoz shaklda bo’ladi.

ETIMOLOGIYA

Qadimgi davrlardan beri «muqaddas olov», «forslar olovi» va boshqa nomlar bilan tanish bo’lgan kuydirgi kasalligi antik va sharq yozuvchilari va olimlarining asarlarida bir necha bor keltirib o’tilgan. Ushbu kasallik klinikasining batafsil tavsifi 1766-yilda fransiyalik shifokor Moran tomonidan tuzilgan. Rossiyadagi revolyutsiyadan oldingi davrda kasallik asosan sibirda tarqalganligi sababli «Sibirskaya yazva» nomini olgan.

KUYDIRGI ETIOLOGIYASI

•Odamlar uchun patogen bo’lgan barcha bakteriyalardan birinchi bo’lib kuydirgi qo’zg’atuvchisi aniqlangan. Bugungi kunda kuydirgi kasalligining umumiy qabul qilingan nomi — antraks, qadimgi yunon tilidan ANORAE— «ko’mir, karbunkul»: bu nom kasallikning teri shaklida qora qo’tirning xarakterli ko’mir-qora tusdaligi tufayli berilgan.

•Kuydirgi kasalligining qo’zg’atuvchisi — Bacillus anthracis batsillasi. U o’zi bilan spora hosil qiluvchi, kattaligi 5-10 × 1-1,5 mkm bo’lgan grammusbat tayoqchani taqdim etadi. Kuydirgi batsillasi go’sht-peptonli muhitda yaxshi o’sadi, kapsulali va somatik antigenlar saqlaydi va ekzotoksin ajratishga qodir, ekzotoksin oqsilli kompleks bo’lib, shish chaqiradigan (sAMF konsentratsiyasining ortishi), protektiv (hujayra membranasi bilan o’zaro ta’sirlanib, boshqa komponentlarning faoliyatiga yordam beradi) va letal (sitotoksik effekt, o’pka shishishi) komponentlardan tashkil topgan. Kapsula — antifagotsitar faollik.

•Kuydirgi kasalligining qo’zg’atuvchisi — Bacillus anthracis batsillasi. U o’zi bilan spora hosil qiluvchi, kattaligi 5-10 × 1-1,5 mkm bo’lgan grammusbat tayoqchani taqdim etadi. Kuydirgi batsillasi go’sht-peptonli muhitda yaxshi o’sadi, kapsulali va somatik antigenlar saqlaydi va ekzotoksin ajratishga qodir, ekzotoksin oqsilli kompleks bo’lib, shish chaqiradigan (sAMF konsentratsiyasining ortishi), protektiv (hujayra membranasi bilan o’zaro ta’sirlanib, boshqa komponentlarning faoliyatiga yordam beradi) va letal (sitotoksik effekt, o’pka shishishi) komponentlardan tashkil topgan. Kapsula — antifagotsitar faollik.