Toshkent Viloyati Chirchiq Davlat Pedagogika Insituti “Tarix va tillar” fakulteti

ALEKSANDR MAKEDONSKIY DAVRIDA

Asta-sekinlik bilan Iskandar Osiyo hukmdoriga aylanib bordi. U ikki yil davomida hozirgi Afg’aniston, Tojikiston va O’zbekiston hududlarini o’z ichiga olgan Sug’diyona va Baqtriyani zabt etdi.

Yangi hududlarni ishg’ol qilar ekan, Iskandar shaharlar barpo etib, ularga o’z nomini beradi.

Masalan, Eshatadagi Iskandariya bilan Arahisiyadagi Iskandariya shaharlari bizning davrimizda Xo’jand va Qanqag’or nomi bilan mashhur.
Yunon-makedon qo‘shinlarining bosqinchlik yurishlari O‘rta Osiyo yerlarini xarobazorga aylantirdi, aholining katta qismi qirilib ketdi.


Ko‘plab shaharlar vayron etildi So‘g‘diyona va Baqtriya shaharlari o‘rnida, boshqalari esa tayanch qal’alar sifatida yangidan qurilgan. Bu shaharlarda yunon-makedonlarning piyoda va otliq askarlari joylashtirilgan. Bu askarlarning siyraklashgan saflari Makedoniya
tartibida qurollantirilgan Baqtriya va So‘g‘diyona yoshlari hisobiga to‘ldiriladi. Aleksandr O‘rta Osiyo yerlarini bosib olish uchun Aleksandr deyarli uch yil urindi, biroq uncha katta bo‘lmagan hududni: Marg‘iyona, Baqtriya, So‘g‘diyona, hozirgi Bekobod va Xo‘jand orasida Sirdaryo bo‘ylarini bo‘ysundirishga muvaffaq bo‘ldi, xolos. Xorazm, Toshkent vohasi va Farg‘ona mustaqilligicha qoldi.


15. O’rta Osiyoda Ahamoniylar va Yunon–makedonlar hukmronligi davrida yuz bergan o’zgarishlarni solishtirish orqali tahlil qiling.
AHAMONIYLAR DAVRI ORLAIQ TAXLIL
1.Doro I O’rta Osiyo hududi Ahamoniylar tomonidan Baqtriya va Marg`iyona bilan birga hisoblaganda 12 satraplikka bo`linib idora qilingan
2. Parfiya, Xo­razm, So`g`d va Arеya birgalikda 16 satraplikdan iborat bo`lib 300 talant, saklar va kaspiylar esa 15 satraplik bo`lib, ular har yili Doro I xazinasiga 250 talan jarima soliq
3. Bixustun qoyalariga bittirgan kitobasida Marg`iyona qo`zgoloni haqida ham malumotlar bor
4 Bundan tashhari O’rta Osiyo aholisi shahanshoh xazinasiga har yili to`lab to`rgan aniq miqdordagi soliqlarga qo`shimcha yirik davlat qurilishlarida ham ishlab berar edilar
5. ’rta Osiyo xalqlari miloddan avvalgi VI—IV asrlarda, ya'ni qariyb 200 yil mobaynida Eron Ahamoniylari hukmronligi ostida yashadilar.
6. mil avval IV asrlarga kеlib Ahamoniylarning markaziy hokimiyati kuchsizlana boshlagach, zulm asoratida bo`lgan xalqlar o`z mustaqilliklariga erishish imkoniyatiga ega bo`ldilar. O’rta Osiyoda o`z mustaqilligiga birinchilar qatorida Xorazm vohasi erishdi.
7. Baqtriya esa to Iskandar Zulqarnayn istilosiga qadar Ahamoniylar xukmronligi ostida bo`lgan.
YUNON-MAKEDONLAR DAVRI OALIQ TAXLIX
1.Aleksandr Makedonskiy mil avv 329-238 yilnin kuzigacha Parfiya Baqtriya Marg’iyona na Sug’diyona hududlarini egallagan.
2.Aleksandr istilosidan so’ng bu xuduxlar harobazorga aylangan
3. Aleksandr bosib olingan hududlardagi xalqlarning an’ana va e’tiqodlarini hurmat qilgan, o’zining madaniyatini singdirishga harakat qilmagan va hattoki sobiq shoh va hukmdorlarni o’ziga xizmat qilish sharti bilan joylarida qoldirgan.

4. Slavkiylar davrida Maʼmuriy boshqaruv jihatdan davlat satrapiyalarga (manbalar 20—30 ta dan 72 tagacha satrapiya boʻlganligi haqida maʼlumot beradi) va nisbatan kichik hududiy birlashmalar — eparxiya, gipparxiya, tonarxiyalarga boʻlingan.

5. Baqtriyada yunon yozuvi, yunon og‘irlik o‘lchov birliklari, pul munosabatlari, hunarmandchilik va san’at buyumlari tarqaldi
6. Yunon-makedon istilolaridan keyin O‘rta Osiyo tarixida antik davr boshlandi. Bu yurishlar oqibatida G‘arb va Sharq o‘rtasida madaniy munosabatlar kengayishi sodir bo‘ladi.
7. O”rta Osiyo hayotida elin madaniyati vujudga kelgan manzilgohlar, shahar
lar bunyod etildi, savdo-sotiq, dehqonchilik va hunarmandchilik rivojlandi. Baqtra,

Maroqanda, Marg‘iyona Antioxiysi (Marv), Termiz yirik shahar va madaniyat markazlariga aylandi.

8. Tarixiy manbalarga koʻra, Salavk 75 ta shahar qurdirgan. Eng olis shaharlardan biri Yaksart ortida joylashgan Antioxiya shahri boʻlgan. Taxminlarga koʻra, mazkur shahar hozirgi Toshkent viloyati hududida yoki Fargʻona vodiysida joylashgan

9. Eramizdan avvalgi 3-asrning 60-yillariga qadar Baqtriyada salavkiylarning zarbxonasi saqlanib qolgan. Bu zarbxonada oltin va kumush tangalar zarb etilgan. Salavkiy hukmdorlaridan biri Antiox II ning davrida (earimizdan avvalgi 261-247 yillar) uning Baqtriyadagi strapi Diodot salavkiy tangalar asosida oʻz tangalarini zarb qilgan.

10. Baqtriya, Soʻgʻdiyona va Oʻrta Osiyodagi boshqa viloyatlarning iqtisodiy hayoti Salavkiylar davlatining gʻarbiy viloyatlaridagidan ancha farq qilgan

11.O”rta Osiyo hayotida elin madaniyati vujudga kelgan Baqtriyada yunon yozuvi, yunon og‘irlik o‘lchov birliklari, pul munosabatlari, hunarmandchilik va san’at buyumlari tarqaldi. O‘z navbatida yunonlar ham Baqtriyaning binokorlik va hunarmandchilik an’analarini o‘zlashtirdilar.

http://fayllar.org