Tosnkent moliya instituti u. K. Yakubov, yo. S. Ilxamova, M. I. Azizova elektron tijorat

3-BOB. RAQAMLI LOGISTIKADA TRANSPORT 
MASALALARI 
3.1. Transport logistikasi 
 
 Transport logistikasida yuk tushunchasi. Yuk tashish 
obyektlariga kon qazilmalari va mahsulotga qayta ishlov berish 
sanoatlari, qurilish va savdo tashkilotlari, boshqa har xil ishlab chiqarish 
hamda uy joy ro‘zg‘orlari kiradi. Yuk deyilganda tashish uchun qabul 
qilingandan to uni egasiga topshirilgungacha bo‘lgan buyumlar 
tushuniladi. Yuklar ayni buyum (tovar) va taralardan iborat bo‘lishi 
mumkin. Tashilgan yuklarning o‘lchami faqatgina tonna o‘lchamida 
bo‘ladi. Boshqa o‘lchamlar-litr, dona, kub metr kabilar-tonna o‘lchamiga 
o‘tkazilishi shart. Ko‘pchilik yuklar tarasiz tashiladi va ularni tarasiz 
tashish deyiladi. 
Yuk (tovar)ning sof og‘irligi netto, tara bilan birgalikdagi og‘irligi 
brutto, taraning o‘z og‘irligi - tara og‘irligi tushunchalari bilan yuritiladi. 
Tashishni tashkil etishda yuklar tonnalarda o‘lchanuvchi brutto 
og‘irligi bilan hisoblab boriladi. 
Ko‘pchilik yuklar atrof muhit ta‘siriga moyildirlar. Ba‘zi yuklar 
havoning namligi ta‘sirida korroziya (zanglash)ga moyildirlar; 
boshqalariga - tez buzuluvchi oziq-ovqat buyumlariga yuqori darajali 
harorat, sabzavot va ho‘l meva hamda boshqa ba‘zi bir yuklarga esa 
sovuq havo ta‘sir etadi. 
Turlariga ko‘ra: sanoat, qishloq xo‘jalik, qurilish, savdo va 
kommunal xo‘jalik yuklari bo‘lishlari mumkin 
Ortish-tushirish ishlariga ko‘ra yuklar: donali, uyib tashiluvchi va 
quyuluvchi yuklarga bo‘linadilar. Tarali yuklarni odatda donali yuklarga 
kiritiladi. Uyib tashiluvchi yuklarga sochiluvchan va ortishda uyilib 
tashilishi mumkin bo‘lgan mayda-donali yuklar (qum, shag‘al, tosh 
ko‘mir, o‘tin va h.k.) kiradi. Sochiluvchan yuklarga don va shunga 
o‘xshash mahsulotlar kiradi. Donali yuklarni tashishda ular joy miqdori 
bilan hisoblab boriladi.