Tovar moddiy zaxiralar chiqib ketishining hisobi va auditi

2-rasm. Materiallarni turli xil belgilari bo’yicha tasniflash

6

Ko’rinishiga ko’ra materiallarni ko’plab turlarga ajratish mumkin, masalan, 

temir va yog’och materiallari, shisha materiallar, suyuq va qattiq materiallar va
boshqalar. 
Saqlash usuliga ko’ra ochiq va yopiq usullarda saqlanadigan materiallarga
bo’lish mumkin. Masalan, g’isht, temir, truba, tosh va shu kabi materiallar ochiq 
ko’rinishda turli maydonchalarda saqlanadi. Tsement, ohak, un, gips, lak,
bo’yoqlar va boshqa shu kabi materiallar qor-yomg’ir va tegmaydigan, 
namiqmaydigan joylarda, shuningdek maxsus saqlash moslamalarida (tsisterna,
bochka va boshqalarda) saqlanadi.
6
Karimov A.A. va boshqalar. Buxgalteriya hisobi. . T.: Sharq, 2004. 235-b. 

Materiallarni tasniflash 
Ishlab chiqarishda tutgan 
o’rniga ko’ra
asosiy va yordamchi 
materiallar
Saqlash muddatiga ko’ra 

Ochiq va yopiq usullarda

saqlanadigan 
Saqlash usuliga ko’ra
o’ziga tegishli va qayta 
ishlashga yoki saqlashga
olingan materiallar 
muddati chegaralangan
va chegaralanmagan 
Kimga tegishlishiga ko’ra
Ishlab chiqilganligiga ko’ra 
Vujudga keltirgan
mamlakatiga ko’ra 
o’zi ishlab chiqqan va o’zi
ishlab chiqmagan 
mahalliy va xorijdan 

keltirilgan materiallar

---

---

12

Ishlatilish tartibiga muvofiq tovar-moddiy boyliklar quyidagicha bo’linadi:


Ishlatilish tartibiga qarab tovar-moddiy boyliklarning 

bo’linishi

|

Ishlab chiqarishda
ishlatiladigan 
boyliklar
Montaj qilin-ganidan 

so’ng asosiy vosita

tarkibida 
amal kiladigan boyliklar
Sotishga 

mo’ljal-

langan

boylikaar

Mehnat 

vositalari

sifatida ish- 
latiladigan
boyliklar 
Mahsulot ishlab chiqarish texnologik jarayonini amalga 
oshirish uchun mo’ljallangan xom-ashe, materiallar, yarim
tayyor mahsulotlar, yoqilg’i, qurilish konstruktsiyalari va 
jihozlari, ehtiyot qismlar va agregatlar, shinalar, em-
xashaklar, meneral o’g’itlar, zaharli ximikatlar, 
biopreparatlar va dori-darmonlar, idishlar va boshqa
shunga o’xshash boyliklar 
Tayyor

mahsulot

va tovarlar 
Inventar va 

xo’jalik

anjomlari