Tovarlarni ishlab chiqaruvchidan ¡ste’molchiga etkazib berishda

Bog‘liq boMgan vositachilar 
- tovarga egalik huquqini olmagan va 
bevosita savdoda ishtirok etmaydigan firmalar yoki ayrim tadbirkorlar 
(agent 
va 
brokerlar). 
Ular 
sotish 
yoki 
oldi-sotti jarayonlarga 
ko‘maklashadi, ya’ni sotuvchilar va haridorlarni birlashtiradi hamda 
axborot va marketingli funksiyalarni bajaradilar.
11.4. Ulgurji farmatsevtik tashkilotlar faoliyati, dorixona omborida 
tovarlar harakatini tashkil qilish
Dorixona tovarlarni tarqatish tizimida ulgurji vositachilarning asosiy 
vakili ulgurji savdo tashkilotlari hisoblanadi.
Yevropa Hamjamiyati komissiya kengashining 31.03.1992 yildagi 
direktivasi “Inson uchun dori vositalarini ulgurji sotish qoidalari”da dori 
vositalarini aholiga berishdan tashqari sotib olish, saqlash, ta’minlash va
174

eksport qilish bilan bogiiq boigan jarayonlaming barchasi dori vositalaming 

ulgurji savdosini belgilaydi. Ulgurji sotuvchilar ma’lum geografik ko‘lam 
aholisining talablarini qondirish uchun kerakli dori vositalar assortimenti 
mavjudligi bilan hamda izohlangan joyga qisqa muddatda talab qilingan dori 
vositalar miqdorini yetkazishga kafolat berishi kerak.
Hozirgi vaqtda qator rivojlangan mamlakatlarda ulgurji sotish tegishli 
yaxshi amaliyotning qoidalari (GDP - Good Distribution Practice) 
mavjud. Ushbu xujjatda tovar harakatining har bir bosqichlarida dori 
vositalari sifatini, qayd qilinishini, saqlash talablarini bajara oladigan, 
etkazib berish kafolatini va boshqalarni ta’minlab beradigan tegishli 
ulgurji savdoning asosiy negizlari belgilangan. Ushbu xujjat dori 
vositalarini ulgurji savdosi bilan shug‘ullanuvchi xodimning bilim darajasi 
va tajribasiga qo‘yilgan talablarni ham o‘z ichiga olgan. Ulgurji sotish 
jarayonida zarur bo‘lgan asosiy xujjatlar sanab o'tilgan boiib. ular dori 
vositalari harakatini aks ettiruvchi, turli xil logistik jarayonlarni 
izohlaydigan buyurtmalar, yo‘riqnomalardir.
0 ‘zbekiston Respublikasi SSV ning 2002-yil 16-dekabr 547-sonli 
buyrug‘i bilan tasdiqlangan ulgurji standart (OST TST 42-03:2002)ga 
binoan dori vositalari ulgurji savdo korxonalariga “Dori vositalari va 
farmatsevtika faoliyati to‘g‘risida”gi O'zbekiston Respublikasi Qonuni 
talablari asosida dori vositalari ulgurji savdosi bilan shug‘ullanadigan 
tashkilotlar kiradi.
Tovar harakatining kanallari (logistik kanallar) asosiy qismini ulgurji 
savdo tashkilotlari tashkil etadi.
Ulgurji savdoni amalga oshirish quyidagi vazifalarni ko‘zda tutib 
rejalashtiriladi:
- tovar zahiralarini ko‘paytirish va saqlash;
- dori vositalarni ishlab chiqaruvchilardan keladigan moddiy oqimni 
oxirgi iste’molchilar uchun tovar oqimiga qaytadan tuzish;
- dori preparatlarining yuklash xajmlarini yiriklashtirish;
- servis sifatini yaxshilash.
Ulgurji savdo korxona va tashkilotlari dori vositalari va tibbiy 
buyumlarni 
ishlab 
chiqarish 
litsenziyasiga 
ega 
boMgan 
ishlab 
chiqaruvchilardan, boshqa ulgurji savdo korxona va tashkilotlaridan 
hamda o'matilgan tartib asosida ro‘yxatga olingan chet el firmalaridan 
yetkazib beriladigan dori vositalarini sotib olish huquqiga ega.
Ulgurji savdo korxonalari xususiy farmatsevtika amaliyoti bilan 
shug‘ullanish 
litsenziyasiga 
ega 
boMgan 
boshqa 
ulgurji 
savdo
175

korxonalariga, ishlab chiqarish maqsadlari uchun ishlab chiqaruvchi 

korxonalarga, dorixona muassasalariga, dori vositalarni sotishi mumkin.
Faqat o'rnatilgan tartibda ro'yxatga olingan dori vositalari, tibbiy 
buyumlar, sanitariya - gigiena ashyolari O'zbekiston Respublikasi 
hududida sotilishi mumkin.
Dori vositalari bilan ulgurji savdoni O'zbekiston Respublikasi SSV 
tomonidan o'rnatilgan tartibga ko'ra ma’lum faoliyat turiga berilgan 
litsenziya asosida amalga oshirish mumkin. Litsenziyani, uni bergan organ 
haqidagi ma’lumotni tanishib chiqishga qulay joy o'rnatilgan boiishi kerak.
Ulgurji savdo korxonasi tovar harakatining asosiy vazifasini mustaqil 
ravishda yoki distribyuterning bo'linmalari sifatida faoliyat ko'rsatadigan