Tra k to r va avtom obillarning foydalanish xossalarini

1
) va oxirgi (
6
) uzatm alar orasiga jo y lash tiril- 
g a n ikkita p la n e ta r tiz im id an , ikkita t o ‘x tatu v c h i T0i va 
T02 va ikkita buruvchi Tpl va Tp2 to rm o zlar ham da ikkita 
blo k iro v k alo v ch i frik sio n la r Fl va F2 dan tu zilg an . Ikki 
p o g ‘o n a li p la n e ta r
b u rilis h m ex a n izm i sxem asi ta sh q i 
k o ‘rin ish d an b ir p o g ‘onali p lan e tar burilish m exanizm ini 
eslatadi. Bu yerda faqat h ar bir planetar tizim ining quyosh 
s h e s te rn y a s i (5) b ila n v o d ilo (2) o ra s ig a q o ‘s h im c h a
blokirovkalovchi friksion F  o ‘rnatilgan. K onstruksiyaning
72-rasm . Bir p og'onali planetar burilish m exanizm i sxemalari:
1
— markaziy uzatma; 
2
— quyoshsimon shesternyasi; 
3 —
Satellit; 
4 — 
episiklik shesternya; 5 — vodilo; 
6, 7, 8
va 
9 —
episiklik shesternya, 
q uyoshsim on shesternya, 
S a tellit 
va q o'shim cha 
p la n eta r
qatorining 
vodilosi; 
Tp —
burilish torm ozi; 
T0
— to ‘xtatish torm ozi.
146

---

qism an takom illashtirilishi burilish m exanizm ining im ko- 
niyatini sezilarli oshiradi.
T rakto rn ing to ‘g ‘ri chiziqli harakatini k o ‘rib chiqam iz. 
Bu yerda ik k ita h o lat b o iis h i m u m k in .
. Birinchi holat — traktorning berilgan uzatm ada yuqori 
tizim da to ‘g ‘ri chiziqli harakatlanishi. B uni am alga oshi- 
rish uchun o ‘ng va chap tom ondagi blokirovkalovchi frik- 
sio n lar Fl va F2 q o ‘sh ilad i, u la r o ‘z n a v b a tid a p la n e ta r 
tiz im in i b lok iro v kalayd i. Bu p a y td a b u rilish m exanizm i 
u z a tm a la r s o n i I MP = 1 b o i a d i va t r a k t o r u z a tm a la r
qutisining burilgan uzatm asida to ‘g‘ri chiziqli harakatlanadi.
Ikkinchi holat — traktorning berilgan uzatm ad a kichik 
tezlikda to ‘g ‘ri chiziqli harakatlanishi. Buni am alga oshirish 
uchun chap va o ‘ng tom ondagi burilish to rm ozlari T x va 
T 2 q o ‘shiladi. U lar p lan etar tizim i quyoshsim on shester- 
nyasini (5) to 'x ta tad i. N atijad a b urilish m exanizm i u z a t­
m alar so n in i K = 2 ...3  b o ig a n id a I MP = 1.33...1,5 qiym a- 
tigacha oshiradi, trak torn in g tezligini sh u n c h a m arta ka- 
m aytiradi va yetakchi g‘ildiraklardagi b u ro v ch i m o m e n t- 
ning -qiym atini sh u n ch a m arta o shirad i.
D e m a k , ikki p o g ‘o n a li p la n e ta r b u rilis h m ex a n izm i 
tra k to r t o ‘g ‘ri chiziqli h ara k a tla n g a n id a tran sm issiy anin g