Transport-ekspeditsion xizmatlar asoslari
Transport asbob-uskunalarining ijarasi
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
httpsazkurs.orgpars docsrefs118117204117204.pdf
Transport asbob-uskunalarining ijarasi
Yuklarni tashishning konteynerlashishi transport xizmatlari ko‘rsatishning konteynerlar, roll-treylerlar, avtotreylerlar, avtotyagachlarni yuk egalari va ekspeditorlarga ham, tashuvchilarga ham ijaraga berish (lizing operatsiyalari) kabi 134 yangi formasining yaratilishiga olib keldi. Lizing kompaniyalarining ulushiga dunyodagi konteynerlar parkining yarmidan ko‘prog‘i to‘g‘ri keladi. Yaponiya, Janubiy Koreya, Angliya, Fransiya, AQSH, Germaniyadagi konteynerlarni ishlab chiqaruvchilar bilan mustahkam bog‘langan lizing kompaniyalari keng agentlik tarmog‘iga, asbob-uskunalarni to‘plash va saqlash uchun mo‘ljallangan o‘zining depolariga ega va shu sababli barcha yirik transport markazlarida lizing operatsiyalarini amalga oshirishga qodir. Lizing operatsiyalari asbob-uskunalarni ijaraga olish xarajatlarini joriy xarajatlarga kiritish imkonini beradi (muntazam ravishda va ma’lum miqdorda). Ijara to‘lovlarining muddatlari va miqdori butun ijara davri uchun kelishiladi, bu ijarachini inflyasiyadan himoya qiladi. Bir qator mamlakatlarda ijaraga beruvchilarga soliq bo‘yicha imtiyozlar taqdim qilinadi, bu ular tomonidan ijara to‘lovlarining miqdoriga taqsimlanadi. Transport lizingida ijaraning ikkita asosiy formasi: moliyaviy va ekspluatatsion ijara farqlanadi. Moliyaviy ijara uzoq muddatli bo‘lib hisoblanadi, ijara to‘lovlarining summasi esa barcha kapital xarajatlarni qoplashi va ijaraga beruvchiga qo‘yilgan kapitalga foydani ta’minlashi lozim. Moliyaviy ijaraning asosiy ikkita turi – sof ijara va sotib olish bilan ijaraga olish amal qiladi. Birinchisi ijara to‘lovidan tashqari ijara muddati tugagandan keyin ijarachi uchun qo‘shimcha xarajatlar bilan bog‘lanadi. Sotib olish bilan ijaraga olish ijara to‘loviga asbob-uskunalarning ijara muddati tugash paytidagi bahosi ham kirishi sabakbli qimmatroq bo‘lsada, asbob- uskunalarning ijara muddati tugagandan keyin oldindan kelishilgan sof ramziy narx bo‘yicha ijarachining tasarrufiga o‘tishi ko‘zda tutilishi sababli ijarachi uchun ko‘proq qulay bo‘ladi (ijaraning bu turidan foydalanish bilan 70-80-yillarda sovet dengiz kemachiligi konteynerlari va roll-treylerlarining asosiy parki shakllantirilgan). Ijaraning ekspluatatsion formasida ijaraning konkret muddati belgilanmaydi. Qisqa muddatli ijara asbob-uskunalarni bitta reysga yoki ketma-ket bajariladigan bir nechta reyslarga ijaraga olishni ko‘zda tutadi. Ekspluatatsion ijara yordamida ba’zi bir yo‘nalishlarda asbob-uskunalarning disbalansi, ba’zi bir tashishlarning mavsumiyligi, asbob-uskunalarning maxsus turlari: usti ochiq asbob-uskunalar, 135 refrijeratorlar va hokazolardan foydalanish zarurligi bilan operativ muammolar hal qilinadi. Uzoq muddatli ijarada shartnomalar yarim yildan to bir necha yilgacha bo‘lgan muddatlar uchun tuziladi. Ekmpluatatsion ijaraning uchinchi, asosiy tipi "master-liz" (master-lease) hisoblanadi. Ijaraga beruvchi tashuvchiga shartlashilgan punktlarda asbob- uskunalarning kelishilgan o‘rtacha oylik sonining ta’minlanishiga kafolat beradi, tashuvchi esa, o‘z navbatida, sutkalik ijara stavkalarini (geografik koeffitsientlarni qo‘shish bilan) amalda foydalanilgan konteyner-sutkalar soniga ko‘paytirish yo‘li bilan hisoblanadigan ijara to‘lovini oyma-oy to‘lash majburiyatini oladi. Asbob-uskunalarni ijaradan chiqarishda lizing kompaniyalari asbob- uskunalar parkining texnik holatiga nisbatan qattiq siyosat olib boradi. Ular konteynerlar, roll-treylerlar, avtotreylerlar va hokazolarning har qanday (hatto eng kichik) shikastlanishlari uchun tashuvchiga to‘lov schetlari taqdim qiladi. SHu munosabat bilan ijaraga olishda, ijaradan chiqarishda, ta’mirlashdan oldin, ta’mirlashdan keyin asbob-uskunalarni ko‘zdan kechirishda mustaqil syurveyerlik (ekspertlik) firmalarining xizmatlaridan foydalanish tavsiya qilinadi. Bunday ko‘zdan kechirishlarda syurveyerlar konteynerlarni ijaraga beruvchilarning Xalqaro instituti - IICL (InternationalInstituteofContainerLessors) standartlariga amal qiladilar. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling