Transport mahsuloti birligi uchun tarif stavkasini hisoblash

Transport vositasining 1 km bosib o‘tilgan masofaga o‘zgaruvchan xarajatlari hamda 1 soat ishga doimiy xarajatlarini hisoblash.

O'zgaruvchan va doimiy xarajatlarni va mahsulot birligining tannarxini hisoblashdan oldin, joriy yil uchun narxlar bo’yicha me'yoriy materiallar qiymatlarining dastlabki ma'lumotlarni tuzish tavsiya etiladi.

1-jadval

T/r	Ko'rsatkichlar	Miqdori	Izoh
1	2	3	4
1	Avtomobil turi, avtomobil markasi	Kamaz 65207
2	Yuk ko'tarish qobiliyati	15t
3	Yoqilg'i turi	Dizel
4	Transport vositasining narxi	862000000
5	Shina o'lchami	315/80 R22,5
6	Tirkamaning massasi	14 t
7	100 km uchun 100 tkm uchun qo'shimcha yoqilg'i sarfi (o’zi ag’daradigan avtomobil uchun)	28l + 35l
8	1 litr yoqilg'ining narxi	12500
9	1000 km uchun texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash xarajatlari, shu jumladan ehtiyot qismlar, materiallar, ta'mirlovchi ishchilarining ish haqi
10	1 komplekt shinaning narxi (g'ildirak yig'ish)	3mln
11	1000 km masofa uchun 1 komplekt shinalarni tiklash va ta'mirlash uchun xarajatlar
12	G'ildiraklar soni: avtomobilga tirkamaga yarim tirkamaga	6x4
13	Transport vositasi uchun amortizatsiya me’yori	86200
14	1 avtomobil uchun yillik umumiy xarajatlar miqdori
15	Haydovchining soatlik stavkasi
16	Yoʻl guruhi (1, 2, 3)
17	Ortish-tushirish usuli	Mexanizatsiyalash gan
18	Kapital ta'mirlashgacha masofa

2.1. O'zgaruvchan xarajatlarni hisoblash
Masofaga bog'liq bo'lgan xarajatlar o'zgaruvchan xarajatlar deb ataladi. Ularga quyidagilar kiradi:

• 
  yoqilg'i xarajatlari;
  
• 
  moylash va tozalash materiallari xarajatlari;
  
• 
  texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash xarajatlari (ta'mirlash fondi);
  
• 
  shinalarni ta'mirlash va qayta tiklash xarajatlari;
  
• 
  transport vositasining amortizatsiyasi (agar amortizatsiya stavkalari kilometrga bog'liq bo'lsa).
  

O'zgaruvchan xarajatlar odatda 1 km masofa uchun quyidagi formulalar bo'yicha aniqlanadi


2.1.1. Yoqilg'i xarajatlari (X_y)
a) bortli avtomobil
X_y = I_n * N * L; X_y =0,37*12500*1; X_y =4625;
bu yerda:
I_n - normativ yonilg'i iste'moli;
N - joriy narxlarda 1 litr yoqilg'i narxi;
L – masofa.
Bortli avtomobillar uchun normativ yonilg'i sarfi quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi:
I_n = 0,01 * ( * L + * P) * (1+0,01*D);
I_n =0,01*(33*1+1,3*1)*(1+0,01*10);
I_n =0,37;
bu yerda:
I_n-normativ yonilg'i iste'moli, litr;
- 100 kilometrga yoqilg'i sarfi me’yori;
- transport ishlariga yonilg'i iste'moli darajasi;
P-transport ishlari hajmi, tkm, P = 1 tkm;
L-masofa, km, L = 1 km;
D-tuzatish koeffitsienti foizda, D= 10%
2.1.2. Moylash materiallari va tozalovchi materiallar uchun xarajatlar (X_m)

Kurs ishini bajarish uchun materiallari va tozalovchi materiallarni shartli ravishda, yoqilg'i sarfi foizi sifatida aniqlash mumkin:

benzin dvigatelli avtomobillar uchun ~ 10%
dizel dvigatelli transport vositalari uchun ~ 30%.
X_m = 0,1 X_y
X_m = 0,3 X_y.
X_m =0,3*4625;
X_m =1387,5;
2.1.3. Texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash xarajatlari (X_txkt)

Avtomobillar 5 yildan 10 yilgacha bo'lgan foydali muddatga ega.

Xizmat muddati-7 yil.

Balans qiymatining yillik ulushi transport vositasining narxini avtomobil xizmat muddatiga nisbati orqali topiladi.

X_{txkt yil} = Balans qiymatining yillik ulushiga teng deb olamiz.

X_txkt = X_{txkt yil} / L_{umum ;} X_txkt = ;

X_txkt =2264;

Texnik xizmat ko’rsatish va ta'mirlash xarajatlari X_txkt texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlashning barcha turlarini va ta'mirlash ishchilarining ish haqi (IH_ti), ehtiyot qismlar (EQ) va materiallar (M)ni o'z ichiga oladi.

Ehtiyot qismlarga (EQ) xarajatlar X_txkt ning 50% sifatida olamiz.

Materiallarga (M) xarajatlar X_txkt ning 20% sifatida olamiz.

Ta'mirlash ishchilarining ish haqi (IH_ti) X_txkt ning 30% sifatida olamiz.

Tuzatuvchi koeffitsientlar - K_{1 ,} K_{2 ,} K_3.

K₁ – 0,8
K₂ – 1,0
K₃ – 0,9

Shunday qilib, 1000 km uchun moslashtirilgan texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash xarajatlari teng bo'ladi.

2264*0,3*0,8*1*0,9+2*2264*(0,2+0,5)*1*0,9;
7743;

va 1 km uchun

7743/1000; 7,7;

1. 
   samosval va tirkamali avtomobil uchun
   

7,7*1,15; 11,6;


2.1.4. Shinalarni ta'mirlash va qayta tiklash xarajatlari (X_sh)
Shinalarni ta'mirlash va qayta tiklash xarajatlari quyidagi formulalar bo'yicha aniqlanadi:
a) bortli avtomobil
;


;
bu yerda: - 1000 km masofa uchun mos keladigan shina o'lchamining
1 to'plami uchun xarajatlar me’yori, so'mda;
- avtomobildagi g'ildiraklar soni.
Ma'lumotnoma va me'yoriy materiallarda shinalarni qayta tiklash va ta'mirlash xarajatlari me’yori foizda shinalar komplektining narxiga olinadi. Bitta komplekt - g'ildirak yig'ilishidir.
Shuning uchun foizdagi xarajat me’yorini so'mdagi xarajat me’yoriga quyidagicha aylantirilishi kerak

;

bu yerda: N_kom – komplekt narxi

2.1.5. Transport vositasining amortizatsiyasi
Transport vositasining amortizatsiyasi o'zgaruvchan xarajatlar tarkibiga kiritiladi, agar ular 1000 km masofa uchun balans qiymatiga foiz sifatida belgilangan amortizatsiya normalaridan foydalansa, og'irligi 2 tonnagacha bo'lgan yuk mashinalari, tirkamalar, yarim tirkamalar, yengil avtomobillar uchun. Bundan taksi va uzunligi 5 m gacha avtobuslar mustasno.

Bu holda 1 km masofa uchun amortizatsiya quyidagi formulalar bilan aniqlanadi:

a) bortli avtomobil
;


; 86200;

bu yerda, -1000 km masofa uchun avtomobil balans qiymatining foizdagi amortizatsiya me’yori darajasi,

- avtomobil balans narxi;
2.1.6. O'zgaruvchan xarajatlarning umumiy summasi X_um.o'z.
O'zgaruvchan xarajatlarning umumiy miqdori yoqilg'i, moylash materiallari va tozalash materiallari, harakat vositasiiga texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash, shinalarni ta'mirlash va tiklash, transportvositasining amortizatsiyasidan iborat.



+ +86200;



2.2.Doimiy xarajatlarni hisoblash X_soat

Doimiy xarajatlar transport vositasining 1 soatlik ishlashi uchun hisoblanadi, chunki ular yurish masofasiga bog'liq emas.

Doimiy xarajatlarga quyidagilar kiradi: ustama xarajatlar, haydovchilarning ish haqi (vaqtbay); tirkamalar, yarim tirkamalar, uzunligi 5 m gacha bo'lgan avtobuslar, taksidan tashqari avtomobillar, shuningdek, boshqa barcha avtomobillar uchun amortizatsiya, agar amortizatsiyaning to'g'ri chiziqli usuli avtomobilning balans qiymatiga yiliga foiz sifatida qo'llanilsa.
Ushbu xarajatlarni hisoblash tartibini ko'rib chiqamiz.

1.