Transport vazirligi

IV. Glossariy

Atamalar			Izoh
O’zbek tilida	Ingliz tilida	Rus tilida
Materializm	Materialism	Материализм		olamning asosida materiya, ya’ni moddiy narsalar yotishini e’tirof etadigan, moddiylikni ustuvor deb biladigan ta’limot
Idealizm	Idealism	Идеализм		moddiylikni inkor etib, olamning asosida ruh yoki g‘oyalar yotadi, dunyoning mavjudligi va rivojlanib borishida g‘oyalar muhim, belgilovchidir deb ta’kidlovchi falsafiy qarash, ta’limot bo‘lib, materializmning aksidir
Falsafa	Philosophy	Философия		(yunon. — philo — sevaman va sophia — dono-lik) — donolikni sevaman ma’nosini anglatadi. F. voqelikdagi barcha narsa va xodisalarning eng umumiy aloqadorligi va rivojlanish

				qonuniyatlarini, ularning tub mohiyatini bilishga qaratilgan fandir.
Monizm	Monism	Монизм		(yunoncha — monos, ya’ni yakka ma’nosini anglatadi) — olamning asosi yakayu-yagona sababga, bitta asosga ega deb ta’lim beradigan falsafiy ta’limotdir
Dualizm	Dualism	Дуализм		(lotin tilida dua, ya’ni ikki degan ma’noni ifodalaydi) — olamning asosida ikkita asos, ya’ni modda va materiya bilan birga ruh va g‘oya, ya’ni ideya yotadi deb qarash.
Plyuralizm	Pluralism	Плюрализм		( lotin t ilida plyural, ya ’ ni ko‘plik degan ma’ noni anglatadi) — olamning asosida ko‘p narsa va ideyalar yotadi deb e’t irof etadigan ta’ limotdir
Avesto	Avesta	Авеста	e.o. VII asrda yaratilgan bo’lib, Avesto so’zi «Upasta», ya’ni qonun-qoidalar, me’yoriy asoslar ma’nosini anglatadi. Avesto asarida ifodalangan monoteistik diniy-falsafiy kategoriyalar va tushunchalar, dunyoni diniy talqin etish usullari keyingi davrlarda insoniyat hayotiga kirib kelgan va takomillashgan konfessiyalarda mustahkam o’rin olib keladi.
Kubrоviya	Kubrоviya	Кубравия	Kubraviya tariqatining asoschisi Najmiddin Kubrodir. Kubraviya tariqatining mohiyati o‘nta usulda mujassamlashgan. Bular — tangriga o‘z xohishi bilan yuzlashish, zuhd fi dunyo — har qanday lazzatdan o‘zini tiyish, tavakkul — Ollohga e’tiqodi pokligi uchun barcha narsalardan voz kechish, qanoat, uzlat — xilvatni ixtiyor qilish, mulozamat az-zikr — uzluksiz zikr,

			tavajjuh — Haqqa muhabbat qo‘yish, sabr — nafs balosidan ozod bo‘lish, muroqaba — tafakkurga g‘arq bo‘lish, rizo — tangri xushnudligini qozonishdan iborat.
Yassaviya	Yassaviya	Яссавия	Yassaviya tariqatining asoschisi Xoja Ahmad Yassaviydir. Unda ilohiy ishq, Haq vasliga etishish, uning ishqida parvona bo‘lish, undan boshqa narsaga ko‘ngil qo‘ymaslik haqida fikr yuritilgan. Yassaviy riyozat, chilla, zikrga alohida ahamiyat berib, hayotining aksariyatini chillaxonada o‘tkazgan.