Tub sonlar bilan boʻgʻliq boʻlgan baʼzi bir masalalar


Download 195.89 Kb.
bet9/11
Sana24.06.2023
Hajmi195.89 Kb.
#1653544
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
odiljon

Eyler kriteriyasi. Agar (a; r)=1 bo`lib, 1(modp) bo`lsa, u holda (28) taqqoslama ikkita echimga ega bo`ladi, -1(modp) bo`lsa, u holda (28) taqqoslama echimga ega bo`lmaydi. (28) taqqoslamada r Modul etarlicha katta son bo`lganda Eyler kriteriyasidan foydalanish unchalik qulay emas. Bunday holda Lejavdr simvolidan foydalanish yaxshi natija beradi.
Ikkihadli taqqoslamalar. Indekslar jadvali va uning tatbidlari.
Biz p tub modul bo’yicha ildiz mavjudligini bilamiz. Malumki son modul bo’yicha boshlang’ich ildiz bo’lsa
(29)
Sonlar qatori shu modul bo’yicha chegirmalarning keltirilgan sistemasini tashkil qiladi (29) qatorning hadlari bilan o’zaro tub bo’lib,ular modul bo’yicha ta sinfning vakillaridan iboratdir.
Demak, bo’lsa, u holda (29) qatorda modul bo’yicha son bilan taqqoslanuvchi yagona element topiladiki, ya’ni
(30)
taqqoslama o’rinli bo’ladi.
22-Ta’rif. Agar son tub modul bo’yicha boshlang’ich ildiz bo’lib, bo’lganda (30) taqqoslama o’rinli bo’lsa, son sonning modul bo’yicha asosga nisbatan indeksi deyiladi va u kabi belgilanadi. Agar asos avvaldan berilgan bo'lsa, ning indeksi orqali belgilanadi.
Bu tarifdan foydalanib (30) ni quyidagicha yozish mumkin;
(31)
Yuqoridagilarga asosan, har bir shartni qanoatlantiruvchi son berilgan asos bo’yicha
(32)
Sonlarning bittasi bilan aniqlanuvchi indeksga ega ekan. Asosning o’zgarishi bilan indeks ham o’zgaradi. Masalan 7 modul bo’yicha 1,2,3,4,5,6 sonlari va ular bilan, shu 7 modul bo’yicha taqqoslanuvchi barcha sonlar 3 asosga ko’ra

Bo’lgani uchun mos ravishda 0,2,1,4,5,3 kabi indekslarga ega . Endi asos bo’lsin. U holda asos bo’yicha tuzilgan indekslar mos ravishda 0,4,5,2,1,3 sonlariga teng.
(33)
Taqqoslama o’rinli bo’ladi. Bu taqqoslamaning ikkala qismini katta noldan darajaga ko’tarib
(34)
ga ega bo’lamiz. Endi (30) va (34) taqqoslamalarni hadlab ko’paytirib,
(35)
Taqqoslamaga ega bo’lamiz. (35) taqqoslama esa har bir shartni qanoatlantiruvchi soni boshlang’ich ildiz bo’yicha cheksiz ko’p indeksga ega ekanini ko’rsatadi. Bu indekslarning barchasi
(36)
Taqqoslamani qanoatlantiradi. ning o’rinli bo’lishi uchun
(37)
Taqqoslamani bajarilishi zarur va yetarli. Demak, p modul bo’yicha tuzilgan va p bilan o’zaro tub bo’lgan har bir sinfga (37) taqqoslama bilan aniqlanuvchi indekslar to’plami mos keladi va aksincha. Bu tushunchalarga ko’ra bo’lsa u holda
inda=indb(modp-1) (38)
Indekslar quyidagi xossalarga ega:
1-xossa. Ko’paytmaning indeksi modul bo’yicha ko’paytuvchilar indekslarining yig’indisi bilan taqqoslanadi, ya’ni
(39)
Isboti. Indeksning tarifiga asosan quyidagi taqqoslamani yozib olamiz:

Bularni hadlab ko’paytiramiz.U holda
(40)
Taqqoalama hosil bo’ladi. Bundan (23) va (40) ga asosan
(41)
2-xossa. Natural ko’rsatgichlidarajaning indeksi modul bo’yicha asos indeksi va daraja ko’rsatgichining ko’paytmasi bilan taqqoslanadi,ya’ni


Download 195.89 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling