Tuban sporali o’simliklarning tuzilishi,ko’payishi va ahamiyati

Ko‘k-yashil suvo‘tlar — Cyanophyta
• ko‘k-yashil suvo‘tlar tipiga eng sodda tuzilgan bir hujayrali, 
ko‘p hujayrali va kolonial organizmlarning 1’400 vakili
kiradi. ularning hujayrasida yashil rang beruvchi xlorofill, 
ko‘k rang beruvchi va qizil rang beruvchi fikotsian, fikoeritrin
pigmentlar mavjud bo‘lib, ular birgalikda o‘simlikni ko‘k-
yashil rangga bo‘yab turadi. shunga ko‘ra ular ko‘k-yashil
suvo‘tlar deb atalgan.
• ko‘k-yashil suvo‘tlar hujayralarining shakli sharsimon, 
uzunchoq va boshqa xillarda bo‘lib, tashqi tomonidan
shilimshiq pektinli parda bilan o‘ralgan. hujayra yadro, 
pirenoid, xromatofor kabi qismlarga bo‘linmagan. bu esa
ko‘k-yashil suvo‘tlarni eng tuban bosqichdagi sodda
organizmlardan biri ekanligini ko‘rsatadi. bunday
organizmlarning paydo bo‘lishi va yer sharida keng tarqala
boshlashi proterozoy erasidan boshlangan.

---

• Xrokokk, lingbiya, ostsilyatoriya, anabena, xromulina, 
nostok kabilar tipning keng tarqalgan vakillaridan
hisoblanadi.

---

• Qizil suvo‘tlar ham dengiz va okeanlarda, ba’zilari esa chuchuk
suvlarda uchraydi. Tashqi ko‘rinishi va tuzilishi jihatdan suvo‘tlar
juda xilma-xil bo‘lib, ko‘pincha ipsimon, plastinkasimon shakllarga
ega. Ularning ko‘pchiligida tallom «poya» va «barg» kabi
organlarga ajralgandek ko‘rinadi. Tipning 2’500 turi ma’lum. 
Hujayra xromatoforida fikoeritrin deb ataluvchi pigmentning
mavjudligidan qizil suvo‘tlar sof qizil, pushti qizil, qoramtir qizil
rangga ega. Jinssiz va jinsiy ko‘payadi. Jinssiz ko‘payish harakatsiz
sporalar (mono va tetraspora) yordamida, jinsiy ko‘payish esa
oogam usulda boradi, ya’ni karpogon deb ataluvchi urg‘ochi jinsiy
organ ichida yetilgan harakatsiz tuxum hujayraga suv oqimi
yordamida suzib keladigan harakatsiz erkaklik jinsiy suyuqlik —
spermatsiylarning quyilishi natijasida yuz beradi. Batraxosperium, 
bangia, deleseriya, porfira, nemalion, kallitamiion, karallina, 
fillofora kabi turlari eng ko‘p va keng tarqalgan
Qizil suvo‘tlar — Rhodophyta

---