|
suvo'tini suv va unda erigan mineral moddalar hamda fermentlar bilan ta’minlasa suvo tlari esa fotosintez natijasida
uglevodlari ishlab chigarib, undan nafaqat o'zi, balki asosan zamburug* hamda azobakter foydalanadi. Azotobakter
lishaynikni azot bilan ta' minlaydi. Lishayniklaming kimyoviy tarkibida uglevodlar, asosan polisaxaridlar ustunlik qiladi.
Ulardan sellulozaga yagin bo'lgan polisaxarid lixenin ko°p miqdorda to'planadi.Ko’pgina lishayniklarda lixenin hujayra
devorining asosiy qismini tashkil qiladi. Oqsil va yog’lar kam bo'ladi, turli xil lishaynik kislotalari bo'ladi, ularning ko
'pchiligi har xil ranglarga bo yalgan. Lishayniklardagi zamburug’lar o*z xolicha jinssiz sporalar va jinsiy hujayralar
orqali ko’payishidan tashqari, sorediya va izidiya hosil qilib ham ko payadi. Fotosintez jarayoni lishayniklarda juda ham
sekin kechadi, shu sabab ularning o'sishi ham juda sekin boradi. Biroq lishayniklar qishda - 35°S li past haroratda ham
fotosintez qilaoladi. Sorediya juda mayda bo'lib, avtotrof birikmani zamburug’ gifalari o’rab oladi va ular tanadan
ajralib mustaqil tana tuzadi. Izidiya tana ustida do'mboqchalar hosil qiladi va bu dumboqchalar ham ikki
komponentdan iborat bo ladi. Lishayniklar tanasida juda mayda va yupqa tangachalar hosil qilib ham ko'payadi.
Lishayniklar toza havoda yashaydi, zavod trubalari orqali chiqadigan azotli gazlarni yoqtirmaydi, sanoat rivojlangan
joylarda yashamaydi. Lishayniklar qirlarda, chala cho’llardagi tuproq yuzasida, cho’lda, tundrada, o'rmonlarda, daraxt
po'stlog'i va barglar ustida, boshqa o simliklar o’saolmaydigan joylarda, masalan shisha, temir to'qimachilik
materiallari yuzasida ham o sadi. Bug'u moxi deb yuritiladigan setraria rangiferina; S. Stellaria: S. Arbuscula kabi
lishayniklar asosan tuproqda o'sadi va katta ahamiyat
kasb etadi. Xantharia parietina lishaynigi daraxtlar po’stloida barg shaklida rivojlanadi.
E’tiboringiz uchun
rahmat!
Do'stlaringiz bilan baham: |
