Tuproq kimyosi

Sug‘oriladigan tuproqlarda marganets miqdorining o‘zgarishi, (mg/kg)

Tuproqlar	Chuqurlik, sm	Harakatchan	Yalpi	Mualliflar
Eskidan sug‘oriladigan och tusli bo‘z tuproq	0-42	183	700	Axmedov B.P., 1987.
	42-59	160	755
	59-87	185	780
	87-127	144	652
	127-178	165	644
	178-208	202	680
Yangidan sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproq	haydov	30-43	782-872	Kruglova E.K, Aliyeva M.M. va boshqalar, 1984
	haydov osti	33-73	761-836
	ona jins	32-50	674-785
Yangidan sug‘oriladigan o‘tloqi saz, kuchsiz sho‘rtoblangan	haydov	67-89	633-1047
	haydov osti	72-75	565-647
	ona jins	84-119	453-1110

Jadval ma’lumotlariga suyanadigan bo‘lsak, u holda har xil tuproqlardagi yalpi marganets miqdor jihatidan o‘zaro yaqin bo‘lishiga qaramay, uning harakatchan miqdoridagi farq keskin, ya’ni yangidan sug‘oriladigan tipik va o‘tloqi saz tuproqlardagi farq ikki barovardan ham ortiq. Eskidan sug‘oriladigan och tusli bo‘z tuproqlarda harakatchan marganets miqdori jadvaldagi boshqa tuproqlardan 2-4 barobar ko‘p.

Marganetsga bog‘liq tuproq kimyoviy, biokimyoviy muammolar ko‘p. Ulardan biri vilt bilan kasallangan g‘o‘za bargida, ildizida, urug‘ida, tolasida uning ko‘pligi hisoblanadi.
Ayni vaqtda ko‘pchilik qishloq xo‘jaligi o‘simliklarining normal o‘sishi, rivojlanishi uchun marganets mikromiqdor tariqasida zaruriy element sanaladi.
O‘simliklar marganetsning tuproq eritmasidan Mn⁺² holida oladi. Yuqorida qayd etilganidek, Mn korbanatli tuproqda tezda MnCO₃ ga aylanib, natijada uning harakatchanligi keskin kamayadi.
Shunday qilib tuproqdagi marganets miqdorining ko‘p va ozligi eng avvalo, ona jins miqdori bilan aloqador bo‘lib, proportsional ravishda tuproqdagi miqdor o‘zgaradi.
Ko‘pchilik sug‘oriladigan tuproqlarda harakatchan marganets miqdori yetishmaydi. Bu hol haydov qatlamlarida ko‘proq seziladi. Lekin Mn-li mikroo‘g‘itlardan foydalanishda uning tuproqdagi miqdorini o‘rganmay turib ishlatmaslik kerak. Aks holda “ortiqcha” provintsiya paydo bo‘lsa biotaga salbiy ta’sir qiladi.