Turg'un ko’phadlar halqasi” reja kirish I bob. Ko’phadlar haqida umumiy tushunchalar


Ta’rif. Nolning bŏluvchilariga ega bŏlmagan A kommutativ xalqa butunlik sohasi deyiladi. Ta’rif


Download 1.84 Mb.
bet8/12
Sana04.04.2023
Hajmi1.84 Mb.
#1325580
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12
Bog'liq
Turg\'un kophadlar halqasi

Ta’rif. Nolning bŏluvchilariga ega bŏlmagan A kommutativ xalqa butunlik sohasi deyiladi.
Ta’rifA birli kommutativ xalqada har bir noldan farqli elementi teska-rilanuvchi bŏlsa, u holda A kommutativ xalqa maydon deyiladi.
Ushbu ta’rifdan va yuqorida keltirilgan jadvaldan foydalansak Q , R ,
Q [ INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m4f793edc.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m4f793edc.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m4f793edc.gif" \* MERGEFORMATINET ] xalqalarni maydon bŏlishiga amin bŏlamiz.
Ta’rif. Sonlardan iborat bŏlgan maydon sonli maydon deyiladi.
Eslatma. 2-teoremaga kŏra ixtiyoriy maydonda nolning bŏluvchilari yŏq, demak u butunlik sohasi.
Ta’rif. va b 0 F maydon elementlari bŏlsin. a sŏratli va b maxrajli kasr deb maydonning ab-1 kŏrinishdagi elementiga aytiladi va u  INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_mbb7b56a.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_mbb7b56a.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_mbb7b56a.gif" \* MERGEFORMATINET  orqali belgila-nadi.
Teorema (kasrlar ustida amallar). maydonda qŏyidagi xossalar ŏrinli:
(a) kasrning asosiy xossasi: (c0)  INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m6d930f83.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m6d930f83.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m6d930f83.gif" \* MERGEFORMATINET ;
(b) kasrlarni qŏshish qoidasi:  INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m75984746.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m75984746.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m75984746.gif" \* MERGEFORMATINET ,  INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m1b4e768c.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m1b4e768c.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m1b4e768c.gif" \* MERGEFORMATINET ;
(v) kasrlarni qŏpaytirish qoidasi :  INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_5dc0de52.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_5dc0de52.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_5dc0de52.gif" \* MERGEFORMATINET ;
(g) INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_73d441c0.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_73d441c0.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_73d441c0.gif" \* MERGEFORMATINET , agar ab  0.

Isbot. (a) Xaqiqatan,  INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m5d4e17f3.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m5d4e17f3.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m5d4e17f3.gif" \* MERGEFORMATINET = (ac)(bc)-1 = acc-1b = ab-1  INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m588a099b.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m588a099b.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m588a099b.gif" \* MERGEFORMATINET .

(b)  INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m2a61cf50.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m2a61cf50.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_m2a61cf50.gif" \* MERGEFORMATINET  = (a + c)b-1 = ab-1 + cb-1 =  INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_5d35fad8.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_5d35fad8.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_5d35fad8.gif" \* MERGEFORMATINET  bŏlgani uchun (a) ga kŏra  INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_a214aad.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_a214aad.gif" \* MERGEFORMATINET INCLUDEPICTURE "http://uz.denemetr.com/tw_files2/urls_8/34/d-33570/7z-docs/1_html_a214aad.gif" \* MERGEFORMATINET  bŏladi.

Sholgan hollar xuddi shunday tekshiriladi.



Maydon tushunchasini umumiy holga umumlashtirish natijasida jism tushunchasi vujudga keladi.
Ta’rifA birli xalqada har bir noldan farqli elementi teskarilanuvchi bŏlsa, u holda A xalqa jism deyiladi.
Nokommutativ bŏlgan jismga misolni qŏrish murakkab masaladir. Shunga qaramasda biz shunday misolni uchinchi semestrda keltiramiz.
Xulosalar. 1) Bugungi ma’ruza shuni kŏrsatdiki, ixtiyoriy maydonda xuddi sonli maydonlarga ŏxshab «arifmetik» xossalarga ega bŏlgan qŏshish, ayirish, kŏpaytirish va nolmas elementga bŏlish amallari mavjud ekan. Bu esa mulohazalarni nafaqat sonli maydonlar uchun, balki ixtiyoriy maydonlarda olib borishimizga zamin yaratdi.
2) Gruppa, xalqa, maydon tushunchalari algebra tushunchasini xususiy holi bŏlgani bois, ular uchun algebralar gomomorfizmi va izomorfizmi kabi tushunchalar bevosita beriladi va mustaqil ta’lim olishda ŏrganishga tavsiya etiladi.
3) Nokommutativ bŏlgan jismga misolni qŏrish murakkab masaladir.



Download 1.84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling