Turizmda marketing xizmatini tashkil etish

1.1 Turizm sohasida marketingning ahamiyati
“Marketing” atamasi inglizcha “market” so’zidan kelib chiqqan va “bozor faoliyati”, “bozor bilan ishlash” degan ma’nolarni bildiradi. Turizm sohasidagi marketing – bu boshqariladigan ijtimoiy jarayon bo’lib, unda odamlar va odamlar guruhlari boshqa yaratilgan mahsulotlar va xizmatlar bilan almashish orqali o’zlariga kerakli va olishni istagan narsalarini olishadi.
Shunga ko’ra, korxonaning barcha faoliyati bozor sharoitlarini doimiy ravishda hisobga olgan holda amalga oshireishi kerak va potentsial xaridorlarning ehtiyojlari va talablarini aniq bilishga, ularni baholashga va kelajakda mumkin bo’lgan o’zgarishlarni hisobga olishga asoslangan bo’lishi kerak.
Marketing quyidagilarni o’z ichiga oladi:

• 
  Mijozlarning ehtiyojlari, talablari va ehtiyojlarini aniqlash;
  
• 
  Tovarlarni ishlab chiqish va bozorga taklif qilish;
  
• 
  Xaridor va ularning ehtiyojlarini qondiish;
  
• 
  Xaridorlar uchun maqbul narxlarni belgilash va sotuvchiga etarli foyda ko’rishi;
  
• 
  Tovarlarni iste’molchilarga etkazishning eng foydali va qulay usullarini tanlash;
  
• 
  Savdoni oshirish va sotishni rag’batlantirish uchun bozorga faol ta’sir ko’rsatish usullari va vositalarini asoslash va ulardan foydalanish.
  

Ushbu sohalarning har biri muhimdir. Biroq, ularning har birining ahamiyati ular yaxlitlikda ko’rib chiqilganda va amalga oshirilganda juda katta ahamiyatga ega. Bunday holda, ular marketing kontseptsiyasini amalga oshirish haqida gaplashadilar.

Xizmatlarni ishlab chiqarishning o’ziga xos xususiyati shundaki, tovarlardan farqli o’laroq, xizmatlar kelajakda foydalanish uchun saqlanishi mumkin emas. Xizmatni buyurtma kelganda yoki mijoz paydo bo’lganda ko’rsatish mumkin. Xizmatni bir vaqtning o’zida ishlab chiqarish va iste’mol qilishning muqarrar oqibatlari xizmatning o’zgaruvchanligidir. Xizmatning sifati ko’p jihatdan uni kimga taqdim etilishiga, shuningdek qayerda va qachon taqdim etilishiga bog’liq.
Turizm xizmatlari iqtisodiyotning jadal rivojlanayotgan tarmoqlaridan biri bo’lib hisoblanadi. Butunjahon turizm tashkilotining ma’lumotlariga ko’ra, oxirgi yigirma yilda xalqaro turizmning o’rtacha yillik o’sish darajasi 5,1% ni, xalqaro turizmdan tushgan valyuta tushumlarining o’rtacha yillik o’sish darajasi 14% ni tashkil etdi. 1993 yilda xalqaro turistlar tashrifi 576 million kishini, xalqaro turizmdan tushgan daromad esa 372 milliard dollarni tashkil etdi. 2010 yilda esa xalqaro turistlar tashrifi 937 milliontagacha oshdi. Ko’plab rivojlangan mamlakatlar, shu jumladan, Shveytsariya, Avstriya, Frantsiya o’zlarining rivojlanish darajalarini turizmdan keladigan dsaromad orqali qurganlar. G’arb mamlakatlarida turizm davlat qo’llab-quvvatlashuvidagi iqtisodiyotning daromad keltiruvchi tarmog’i deb hisoblanadi.
Istalgan korxonada marketing – bu rejalashtirilgan faoliyatni boshqarish va odamlar ehtiyojini qondirish maqsadida aniq tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarish va sotish bilan bog’liq bo’lgan qarorlarni bajarish hisoblanadi. Marketing jamiyat hayotining standarti hisoblanadi. Marketing hamma korxonalar faoliyatida asosiy rol o’ynaydi, masalan, notijorat o’quv muassasalarida, kurortlar yoki turistik tovarlar va xizmatlar ishlab chiqaruvchilar faoliyatida. Marketingning mohiyati shundan iboratki, tovar va xizmatlarni qulay narxlarda, kerakli vaqtda va kerakli joylarda taqdim etishdan iborat.
Korxonada marketing xizmati mahsulotni rejalashtirish va ishlab chiqish, narx belgilash, mahsulotni taqsimlash usullari, sotishni rag’batlantirish hamda tovarlar va xizmatlarni rag’batlantirishni o’z ichiga oladi.
Ushbu faoliyat eng katta foyda olish maqsadida tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqaruvchidan xaridor tomon harakatlanishiga butun boshli turistlar guruhining ehtiyojlarini samaraliroq qondirishda yordam beradi.
Marketingning turizmdagi mohiyati turistik mahsulotning asosiy va qo’shimcha tavsiflagichi bilan aniqlanadi, shuningdek, turistik tovar va xizmatlarning ishlab chiqaruvchisi va xaridorlarining o’ziga xosligi bilan aniqlanadi.