Turizmda marketing xizmatini tashkil etish

Korxonaning marketing axborot tizimi – kompaniya boshqaruv axborot tizimining eng muhim tarkibiy qismi bo’lib, u ichki va tashqi ma’lumot manbalaridan foydalanadi, korxonaning bozor bilan aloqalarini rivojlantirishni ta’minlaydi.
Korxonaning marketing axborot tizimining asosiy vazifasi boshqaruv qarorlarini qabul qilishda noaniqlikni kamaytirish uchun zarur bo’lgan doimiy ma’lumotlarni to’plashdir. Korxonaning marketing axborot tizimi quyidagi elementlarni o’z ichiga oladi:

1. 
   Marketing strategiyasini shakllantirishda ulardan samarali foydalanish uchun korxonaning ichki imkoniyatlari haqida ma’lumot. Ichki ma’lumotlar resurslarni hisobga olish tizimi (moddiy, moliyaviy, mehnat, axborot), korxonaning boshqaruv hisoboti (buxgalteriya hisobotlari, sotish, xarajatlar, daromadlar va boshqalar);
   
2. 
   Marketing yechimlarini ishlab chiqish uchun tashqi sharoitlarni ishlab chiqish haqida ma’lumot. Bu xaridorlar, vositachilar, raqobatchilar, yetkazib beruvchilarning xatti-harakatlari, davlat tomonidan tartibga solish va bosdhqalar to’g’risidagi ma’lumotlar. Ushbu ma’lumotlarning manbalari sifatida e’lon qilingan stratistik ma’lumotlar, ommaviy axborot vositalari, maxsus davriy nashrlar, professional birlashmalarning byulletenlari, konferentsiyalar, ko’rgazmalar, kompyuter axborot tarmoqlari va boshqalar;
   
3. 
   Marketing tadqiqotlari natijalari haqida ma’lumot.
   

Marketing tadqiqotlari jarayonida 2 turdagi ma’lumotlar yig’iladi:

• 
  Birlamchi – bu ma’lum bir vaziyat uchun maxsus to’plangan ma’lumotlar;
  
• 
  Ikkilamchi – bu boshqa odamlar tomonidan va boshqa maqsadlarda to’plangan mavjud ma’lumotlar (buxgalteriya hisobotlari, iqtisodiy ko’rsatkichlar, xodimlarning hisobotlari, statistika, ma’lumotnomalar va boshqalar).
  

Marketing ma’lumotlarining ahamiyati shundaki, menejerlar undan aniq boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun foydalanadilar, shuning uchun ma’lumotni manfaatdor tomonlarga yetkazish juda muhimdir.
Marketing tadqiqotlari – turistik korxonaning bozor imkoniyatlarini va yuzaga keladigan muammolarini aniqlash jarayoni, marketing faoliyati va smaradorligini kuzatish va baholash.
Marketing tadqiqotlarining maqsadi – menejerlarga iste’molchilar, raqobatchilar, bozor, tovar va xizmatlar haqida kerakli ma’lumotlarni o’z vaqtida taqdim etishdir. Marketing tadqiqotlari turistik korxona xodimlari tomonidan amalga oshirilishi yoki tashqi tuzilmalartdan (ta’lim muassasalari, marketing kompaniyalari va boshqalar) tadqiqotchilarni yollashi mumkin.
Maqsadlariga ko’ra marketing tadqiqotlari quyidagi turlarga bo’linadi:

• 
  Dastlabki – boshlang’ich ma’lumotlarni to’plash, uning yordamida muammo aniqlangan (ba’zi qarama-qarshi vaziyat) va gipoteza taklif etiladi;
  
• 
  Tavsiflovchi – bozor hajmi va tuzilishini tavsiflash;
  
• 
  Analitik – sabab-oqibat munosabatlari haqidagi ilgari surilgan gipotezani tekshirish.
  

Marketing tadqiqotlari maqsadlari:

• 
  Qidiruv – muammoni dastlabki baholash uchun ma’lumot to’plashni ta’minlash, gipotezani ishlab chiqishga yordam berish, yangi mahsulot uchun g’oyani yaratish;
  
• 
  Tavsiflovchi – muayyan hodisalarning tavsifini berish;
  
• 
  Sabab – nimadir sabab-oqibat munosabatlari mavjudligi haqidagi gipotezani tekshirish
  
• 
  Sinov – qabul qilingan qarorlarning to’g’riligini tanlash va tekshirishni ta’minlash
  
• 
  Prognoz – ob’ektning kelajakdagi holatini bashorat qilish.
  

Marketing tadqiqotlari quyidagi bosqichlarni o’z ichiga olgan maqsadli jarayondir:

1. 
   Muammoni aniqlash va maqsadni belgilash.
   
2. 
   Tadqiqot rejasini ishlab chiqish, ya’ni axborotga bo’lgan ehtiyojni aniqlash, ularsiz muammoni hal qilish mumkin emas.
   
3. 
   Tadqiqot rejasini amalga oshirish zarur ma’lumotlarni yig’ish, qayta ishlash, tahlil qilish jarayonidir.
   
4. 
   Tadqiqot natijalarini sharhlash va hisobot tayyorlash.
   
5. 
   Axborot tahlili, buning natijasida to’plangan ma’lumotlar qo’shimcha tahlildan o’tkaziladi, bu esa qo’shimcha foyda olishga yordam beradi.
   

Marketing tadqiqotlari ma’lumotlarini quyidagi yo’llar bilan olish mumkin:

• 
  Stol va dala tadqiqotlari;
  
• 
  Miqdoriy va sifat tadqiqotlari;
  
• 
  Doimiy va epizodik tadqiqotlar va boshqalar.