TüRKÇe dil biLGİSİ

CÜMLEDE (TÜMCEDE) ANLAM 
1) Atasözü 
2) Deyim 
3) Vecize (Özdeyiş) 
4) Koşul (Şart) Cümlesi 
5) Neden – Sonuç Cümlesi 
6) Tanım Cümlesi 
7) Karşılaştırma cümlesi 
8) Nesnel (Objektif) Yargı Bildiren Cümle 
9) Öznel (Subjektif) Yargı Bildiren Cümle 
10) Benzetme Cümlesi 
11) Dolaylı Anlatım 
1) ATASÖZÜ 
Milletlerin yüzyıllar boyunca geçirdikleri denemelerden ve bunlara dayanan düşüncelerden doğmuş 
olan sözlere atasözü denir. Milletlerin ortak düşünce, yaşayış, inanış ve gelenekleri atasözüne yansır. 
Özellikleri 
1) Söyleyeni belli değildir. Anonim sözlerdir. 
2) Kalıplaşmış sözlerdir. Sözcüklerin yerleri değiştirilemez ve yerlerine başka sözcükler konulamaz. 
¾ Ak akçe, kara gün içindir. 
¾ Derdini söylemeyen derman bulamaz. 
3) Öğüt verir, yol gösterir. 
¾ Taş taşı laf taşıma. 
¾ Taşıma su ile değirmen dönmez. 
2) DEYİM 
Kavramları, olayları mecaz yoluyla belirten kalıplaşmış söz gruplarına deyim denir. 
Özellikleri 
1) Kalıplaşmış söz öbekleridir. 
2) En az iki sözcükten oluşur. 
¾ Hak vermek Deli dolu 
¾ Burnu büyümek Ağzı yanmak 
¾ Burun kıvırmak Ateşle oynamak 
¾ Can pazarı Ağız birliği etmek 
3) Deyimleri oluşturan sözcükler çoğunlukla gerçek anlamından uzaklaşarak mecaz anlam kazanırlar. 
¾ Aldığı haberden sonra küplere bindi. 
¾ Ağız ağıza verip konuşuyorlar. 
¾ Eksik bir şey bulamayınca çamur attılar. 
¾ Sabret işin çoğu gitti azı kaldı. 
¾ Ne var ne yok diye göz attım. (kontrol etmek) 
¾ Akşama kadar gözlerim yollarda kaldı. (bekleyip durmak, merak etmek) 
3) VECİZE (ÖZDEYİŞ) 
Ünlü kişilerce söylenmiş özlü sözlere vecize denir. 
¾ Hayatta en hakiki mürşit ilimdir. (Mustafa Kemal ATATÜRK) 
¾ Dinlenmemek üzere yürümeye karar verenler asla ve asla yorulmazlar. (Mustafa Kemal ATATÜRK) 
¾ Ne insanlar gördüm üzerlerinde elbise yoktu, ne elbiseler gördüm içinde insandan eser yoktu.(Mevlana) 
¾ Başarısız ola ola başarıya ulaştım. (Thomas Edison) 
¾ Güzellik görenin gözündedir. (Margaret Hungerford)