Turkiston yangi innovatsiyalar universiteti

Tarbiyalanuvchilar bilimini baholashda «Assesment» texnikasidan 
foydalaiishning o’ziga xos xususiyatlari 
Xozirgi kunda innovatsion texnologiyalar, interfaol uslublar juda ko’p, lekin biz 
shulardan ta’lim muassasalarida u kitiladigan fanlar bo’yicha utkaziladigan O`quv 
mashg’ulotlarida talabalarning egallagan bilim, kunikma, malakalari darajasini 
aniqlash, baholashda qo`llanilishi mumkin bo’lgan intensiv-interfaol metodlardan 
biri «Assesment» texnikasi haqida fikr yuritamiz va uning metodikasini keltiramiz. 
«Assesment» texnikasi Ushbu texnika baholash metodi ichida usul sifatida 
qo’llaniladi. Texnika - moxirlik, ustalik degan ma’noni bildiradi. Demak, 
tinglovchilar o’z bilim, kunikma, malakalarini moxirlik bilan sinab, o’zo’zlarini 
baholashlari, bir sinovdan utishlari mumkin. Assesment (ingl. - assessment - baho) 
o’z-o’zini taqdimot qilish, ma’lum bir sinovdan utish deb belgilanadi. Usulning 
mohiyati. Ushbu uslub o’tilgan (chorak, semestr yoki O`quv yilida tugagan) O`quv 
predmeta yoki bo’lim bo’yicha barcha mavzularni tinglovchilar tomonidan yodga 
olish, yoki biron-bir mavzu bo’yicha trenyertarbiyachi tomonidan berilgan topshiriq, 
vazifalarga mustaqil ravishda o’z munosabatlarini bildirish, shu orkali egallangan 
bilim, kunikma, malakalarini o’zlari tekshirib, baholashlariga imkoniyat yaratish va 
tarbiyachi tomonidan qisqa vaqt ichida barcha tinglovchilarni ham ilmiy nazariy, 
ham amaliy jixatdan bilimlari, kunikmalarini baholay olishga yo’naltirilgan. 
Usulning maqsadi. Tinglovchilarni mashg’ulotda o’tilgan mavzuni egallaganligi va 
mavzu bo’yicha tayanch tushunchalarni o’zlashtirib olinganlik darajalarini aniqlash, 
mustaqil ravishda o’zlarining bilim darajalarini baholay olish, shuningdek, o’z 
bilimlarini bir tizimga solishga urgatish. Usulning qo’llanishi: O`quv 
mashg’ulotlarining barcha turlarida (dare boshlanishi yoki dare oxirida yoki O`quv 
predmetining biron-bir bo’limi 55 tugallanganida) o’tilgan mavzuni 
o’zlashtirilganlik larajasini bax,olash, takrorlash, musgaxdamlash yoki oraliq va 
yakuniy nazorat o’tkazish uchun, shuningdek, yangi mavzuni boshlashdan oldin 
tinglovchilarning bilimlarini tekshirib olish, malaka oshirishga kelgan 
tinglovchilarning dastlabki bilimlari, kunikma, malakalarini aniqlab olish uchun 
muljallangan. Ushbu usulni mashg’ulot jarayonida yoki mashg’ulotning bir kismida 
yakka tartibda tashkil etish mumkin. Ushbu usuldan uyga vazifa berishda ham 
foydalansa bo’ladi. Mashg’ulot uchun kyerakli vositalar: tarqatma matyeriallar 
(imkoni bo’lsa, bo’lmasa tinglovchilar o’z daftarlariga jadvalni chizib olishlari, 
berilgan vazifa va topshiriqlarni tarbiyachi tomonidan eshitib javoblarini jadvalning 
kataklarnga tulatishlari shart); jadval uchun topshiriqlar; kalam (yoki ruchka); 
taqdimot - slaydlar va b. Izoh,: reja bo’yicha belgshangan mavzu asosida щmda 
tarbiyachining kuygan maqeadi (tekshirish, mustaxkamlash, bsqolash)ga mos 
tayyorlangan tarqatma matyeriallar tayyorlanadi. Mashg’ulotni o’tkazish tartibi: • 
tinglovchilar ish tartibi, belgilangan maqsad, unga kuyilgan talab va qoidalar bilan 
tanishtiriladi; • tarqatma matyeriallar tarkatiladi yoki tarbiyachi tomonidan aytib 
turiladi, tinglovchilar daftarlariga belgilab olishadi; • tinglovchilar yakka tartibda 

---

o’tilgan mavzu yoki yangi mavzu bo’yicha tarqatma matyerialdagi kagaklarda 
berilgan vazifa, topshiriqlar bilan tanishadilar (vazifa va topshiriqlar ekranda slayd 
orkali ko`rsatilishi, tinglovchilar esa tarqatma matyerialga yoki daftarlariga fakat 
javoblarini yozishlari mumkin yoki bo’lmasa tarqatma matyerialning bir tomonida 
topshiriqlar berilishi orka tomoniga esa javoblar yozilishi mumkin, tarbiyachi 
sharoit va vaziyatdan kelib chikib o’zi va tinglovchilar uchun qo’lay xolatda ish 
tutadi); • tinglovchilar tarqatma matyerialda mavzu bo’yicha berilgan vazifa, 
topshiriqlarni (ular o’tilgan mavzu, bo’lim yoki O`quv predmeta asosida to’zilishi 
mumkin) o’zlarining bilimlari asosida yakka tartibda bajaradilar; • tarbiyachi 
tarqatma matyerialda mavzu bo’yicha berilgan topshiriqlar, vazifalarni, imkoni 
bo’lsa, ekran orkali yoki o’zi ogzaki aytishi orkali to’g’ri javoblarni beradi x,amda 
xdr bir katakda berilgan javoblarni bax,o mezoni bilan tanishtiradi; •har bir 
tinglovchi to’g’ri javob bilan o’zlari belgilagan javoblarning farklarini aniqlaydilar, 
o’z-o’zlarini tekshiradilar, baholaydilar. shuningdek, bilimlarini yana bir bor 
mustaxdamlaydilar; • tarbiyachi tinglovchilar tomonidan bajarilgan ishlarni yigib 
oladi va ularning tuplagan ballari yoki baholarini guruh jurnaliga kayd etadi, 
utkazilgan ishga yakun yasaydi. 56 Izoh,: jadvaldagi kataklar soni nechta bo’lishi 
uqituvchi tomonidan kuyilgan maqsad, o’tilgan mavzu yoki bo’lim x,ak,idagi 
ma’lumotlarga boglik,. Jadvalda, albatta, o’tilgan mavzu, bo’lim bo’yicha 
ma’lumotlar щ i ilmiynazariy, щ i amaliy kunikmani tekshirish, bsqolashga 
yo’naltirilgan tegishli vazifa yoki topshiriqlar bo’lishi kyerak. Kuyida O`quv 
predmeti asosida beriladigan vazifa va topshiriqlarga kuyiladigan talablar bilan 
tanishtirmokchimiz (misol tarikasida eng oddiy variant sifatida.