Türkmen d I l I n I ň DÜŞÜndirişLI

ÝEŇLEMEK II, işl. Penjege, köýnege we ş.m. 
ýeň oturtmak. 
ÝEŇLEMEKLIK, iş ady. Ýeňlemek ýagdaýy. 
ÝEŇLENIBERMEK 
[ýeňlenivermek], 
işl. 
Ýeňlenmäge başlamak. Ogluny parahat diňläp 
oturan ýaşuly gürrüň gutararyna mähetdel donuny 
ýeňleniberdi. 
ÝEŇLENIŞ, iş ady. Ýeňlenmek ýagdaýy. 
ÝEŇLENME, iş ady. Ýeňlenmek ýagdaýy. 
ÝEŇLENMEK, işl. Eşigiň ýeňine goluňy sokup 
geýmek. 
ÝEŇLENMEKLIK, iş ady. Ýeňlenmek ýagdaýy 
(Ýeňlenmek II işligi boýunça). 
ÝEŇLES, syp. 1. Agramy birneme ýeňil, ýeňil 
gelýän. Ýeňles çekim. 2. göç.m. Ýeňilkellelik edýän, 
salykatsyz, agramly däl. 
ÝEŇLESLIK, at. Ýeňilkellelik, agras dällik, 
salyhatsyzlyk. Indi ol ýeňlesligini goýdy. 
ÝEŇLESRÄK [ýeňlesirä:k], syp. Birneme 
ýeňles, az-kem ýeňles. Ilki tanyş bolanymyzda, ol 
maňa ýelňesräk ýaly göründi (H. Garabaýew).  
ÝEŇLEŞMEK, işl. 1. Agramy kem-kemden 
azalmak. Kakaşan etiň agramy birneme ýeňleşipdir. 
2. göç.m. Aňsatlaşmak, ýeňilleşmek. Indi gözüň-
ýüzüňi dolduryp tozaýan kirşen-de ýatyp, dem almak 
birneme ýeňleşipdi (B. Gurbanow). 3. göç.m. 
Gowulaşmak, 
oňatlaşmak. 
Gün-güzeranyň 
ýenleşmek. 
ÝEŇLETDIRMEK, işl., ser. Ýeňletmek. 
ÝEŇLETMEK, işl. 1. Agramyny kemeltmek, 
agramyny azaltmak. Jemagat, ýüküňizi ýeňlediň, 
horjundan özge goş-golamyňyzy taşlaň! (G. 
Kulyýew). 2. Aňsatlaşdyrmak, ýeňilleşdirmek. Saňa 

---

487 
şerti biraz ýeňledeli. 3. göç.m. Ruhlandyrmak, 
dogumlandyrmak. 4. göç.m. Gowulandyrmak, 
oňatlandyrmak. Em nähoşuň ýagdaýyny biraz 
ýeňletdi. 5. göç.m. Azaltmak, gowşatmak, peseltmek. 
Günäsini ýeňletmek. 
ÝEŇLEÝIŞ, iş ady. Ýeňlemek ýagdaýy. 
ÝEŇLIK, at.1. Çörek bişirilende, tamdyryň 
howrundan, gyzgynyndan goranmak üçin gola 
geýilýän ýeň şekilli galyň golluk. Dessegül tamdyryň 
başynda otyr, Golunda ýeňligi, bişirýär petir (M. 
Seýidow). 2.syp. Geýimiň ýeňi üçin biçilen ýa-da 
niýetlenen (mata). Ýeňlik mata. 
ÝEŇME, iş ady. Ýeňmek ýagdaýy. 
ÝEŇMEK,işl.1. Uruşda, söweşde üstün çykmak, 
basmak. Olaryň sähelçe işi uruşda ýeňmegimize uly 
goşant bolar (B. Seýtäkow). 2. Bir zat ugrundaky 
göreşde, işde üstünlik gazanmak. 3. Ýaryşda, 
göreşde, oýunda garşydaşyňdan üstün çykmak. 
Ýaryşda meýdança eýeleri ýeňdiler. 
ÝEŇMEKLIK, iş ady. Ýeňmek ýagdaýy.
ÝEŇMEZLIK, işl. Ýeňip bilmezlik. Pälwan öz 
ýanyndan garşydaşyny ýeňmezlik mümkin däl 
hasap etdi. 
ÝEŇŇE, at. 1. Özüňden uly doganyň
aýalyna bolan garyndaşlyk gatnaşygyny aňladýan 
söz, gelneje. Ýapynjasyz ýaş ýigit, Buýup dur-la, 
ýeňňe jan (Halk döredijiliginden). Ýeňňesi bolsa 
bulara nahar äberip, hemişekisi ýaly çagalary bilen 
öz otagyna girdi (A. Gowşudow). 2. Özüňden ýaşy 
uly aýala ýüzlenilip aýdylýan söz. Ýeňňe, alma 
näçeden? 3. Öýlenýän ýigidiň, çykýan gyzyň 
gelnejesiniň toýdaky wezipesini aňladýan söz. Gyzyň 
ýeňňeleri bilen ýigidiň ýeňňeleri aýdyşyk aýdyşdylar. 
ÝEŇSAPY, at. Aýal donunyň, çabydynyň, 
köýneginiň ýeňiniň ujuna urulýan üýtgeşik mata. 
Hyşy-wyşyň özi hakda, Gidýänini duýan gelin, 
Keşdelenen ýeňsapyly, Gyzyl mahmal geýen gelin (K. 
Gurbannepesow).