Turlari ilmiy tadqiqot

Ilmiy tadqiqot - bu ilmiy bilimlarni olish bilan bog'liq bo'lgan nazariyani o'rganish, tajriba qilish, kontseptsiyalash va sinovdan o'tkazish jarayoni.

Turlari ilmiy tadqiqot:

1. Fundamental tadqiqotlar, birinchi navbatda, qo'llash istiqbollaridan qat'i nazar, yangi bilimlarni ishlab chiqarish uchun amalga oshiriladi.

2. Amaliy tadqiqotlar, birinchi navbatda, amaliy maqsadlarga erishish, aniq muammolarni hal qilish uchun yangi bilimlarni qo'llashga qaratilgan.

3. Izlanish tadqiqoti mavzu ustida ishlash istiqbollarini aniqlashga, ilmiy muammolarni hal qilish yo‘llarini topishga qaratilgan.

4. Ishlanma - aniq fundamental va amaliy tadqiqotlar natijalarini amaliyotga tatbiq etuvchi ilmiy tadqiqot.

Ilmiy tadqiqot turlari:

1. Fundamental tadqiqotlar bilimlarni qo‘llashning amaliy samarasini hisobga olmasdan, voqelikni tushunishga qaratilgan.

2. Amaliy tadqiqot muayyan amaliy masalani yechishda qo‘llanilishi kerak bo‘lgan bilimlarni olish maqsadida olib boriladi.

3. Monodisiplinar tadqiqotlar alohida fan (bu holda psixologiya) doirasida olib boriladi.

4. Fanlararo tadqiqotlar turli soha mutaxassislarining ishtirokini taqozo etadi va bir necha ilmiy fanlar chorrahasida olib boriladi. Bu guruhga genetik tadqiqotlar, muhandislik psixofiziologiyasi sohasidagi tadqiqotlar, shuningdek, etnopsixologiya va sotsiologiya chorrahasida olib boriladigan tadqiqotlar kiradi.

5. Integratsiyalashgan tadqiqot usullari va usullari tizimi yordamida amalga oshiriladi, ular orqali olimlar o'rganilayotgan voqelikning muhim parametrlarining maksimal (yoki optimal) mumkin bo'lgan sonini qamrab olishga intiladi.

6. Bir omilli yoki analitik tadqiqot tadqiqotchining fikricha, voqelikning bir, eng muhim jihatini aniqlashga qaratilgan.
ILMIY FAOLIYAT MAVZUSİ(lotin tilidan sabjectum - asos) - fan falsafasida hozirgi vaqtda bir nechta ma'nolarda talqin qilinadi:

1) nomi kashfiyot bilan bog'liq bo'lgan individual olim sifatida;

2) qanday qilib maxsus jamiyat odamlar - bilim ishlab chiqarish bilan maxsus shug'ullanuvchi olimlar;

3) alohida xalqlardan tashkil topgan butun insoniyat kabi, har bir xalq o'z madaniyatida mustahkamlangan me'yorlar, g'oyalar va qadriyatlarni ishlab chiqarsa, kognitiv faoliyatning alohida sub'ekti sifatida harakat qiladi. Mavzular ilmiy faoliyat maxsus tayyorgarlikka ega bo‘lib, ular davomida o‘z bilimlaridan foydalanish, uni olish vositalari va usullarini o‘zlashtirish, dunyoqarashi asosida uni o‘z mulkiga aylantirish; qiymat yo'nalishlari, ma'lum bir davrni tadqiq qilishda ma'lum bir ilmiy bilim sohasiga xos bo'lgan axloqiy tamoyillar va maqsadlar. Bilimning haqiqiy predmeti hech qachon faqat epistemologik emas. Bu o'zining ehtiroslari, qiziqishlari, xarakteri, temperamenti, iste'dodi, irodasi va boshqalar bilan tirik odam. Ammo, aslida, bilim mavzusi ostida ular hali ham intellektual faoliyatning ma'lum bir shaxssiz mantiqiy to'plamini anglatadi. mavzu va uning kognitiv faoliyat ularning konkret tarixiy kontekstidagina adekvat tushunilishi mumkin. Ilmiy bilim sub'ektning nafaqat ob'ektga, balki o'ziga, uning faoliyatiga ongli munosabatini ham nazarda tutadi, ya'ni. tadqiqot ishlarining texnikasi, me’yorlari, usullari, an’analarini tushunish.

Idrok sub'ektlari fan rivojlanishining har bir bosqichida ajralib turadi: klassik, klassik bo'lmagan, klassik bo'lmagan:

Klassik fan bosqichida bilishning predmeti "gnoseologik Robinzon" (bu "umuman" sub'ekt, sotsial-madaniy va sub'ektiv xususiyatlardan tashqarida; u "o'z-o'zidan" ob'ektni go'yo "sof shaklda" biladi. ” hech qanday begona qo'shimchalarsiz, mutlaqo ob'ektiv);

2) klassik bo'lmagan fanning predmeti endi mutlaq bilimga ega bo'lishga da'vo qilmaydi, chunki natijada olingan bilim:

a) ko'pincha sub'ektiv deb tushuniladigan nisbiy;

b) instrumental, ya'ni bu bilimlar muayyan muammolarni hal qilish uchun mo'ljallangan;

v) bilish predmeti olamni tafakkur qiluvchi gnoseologik mashina emas, balki ob'ektning ma'lum tomonlarini o'rganibgina qolmay, balki bilish ob'ektining o'zini ham tashkil etuvchi faol idrok etuvchi mavjudotdir;

d) bilim predmeti nafaqat individual, balki yirik tadqiqot guruhlari;

3) noklassik bo‘lmagan fan predmetining xususiyatlari noklassik fanning bilish predmetiga o‘xshab ketadi, lekin yangi farqlar ham mavjud: ilmiy faoliyatning globallashuvi munosabati bilan bilish predmeti milliy fanlardan tashqariga chiqadi. chegaralari va zamonaviy muammolarni hal qilishga qodir bo'lgan xalqaro "ilmiy axloq" (RK Merton) shakllanadi.

Fanning mavjudligi va rivojlanishining shakli ilmiy tadqiqotdir. San'atda. Rossiya Federatsiyasining 1996 yil 23 avgustdagi "Fan va davlat ilmiy-texnik siyosati to'g'risida" Federal qonunining 2-moddasida quyidagi ta'rif berilgan: ilmiy (tadqiqot) faoliyati - yangi bilimlarni olish va qo'llashga qaratilgan faoliyatdir.

Umuman olganda, ilmiy tadqiqot deganda, odatda, ob'ekt, jarayon yoki hodisani, ularning tuzilishi va munosabatlarini har tomonlama o'rganishga, shuningdek, inson uchun foydali natijalarni olish va amaliyotga tatbiq etishga qaratilgan faoliyat tushuniladi. Har qanday ilmiy tadqiqot tadqiqot sohasini belgilaydigan o'z predmeti va ob'ektiga ega bo'lishi kerak.

ob'ekt ilmiy tadqiqot moddiy yoki ideal tizim, va kabi Mavzu ehtimol bu tizimning tuzilishi, uning elementlarining o'zaro ta'siri va rivojlanishi qonuniyatlari va boshqalar.

Ilmiy tadqiqot maqsadga yo'naltirilgan, shuning uchun har bir tadqiqotchi o'z tadqiqotining maqsadini aniq shakllantirishi kerak. Ilmiy tadqiqotning maqsadi tadqiqot ishining taxminiy natijasidir. Bu fanda ishlab chiqilgan bilish tamoyillari va usullaridan foydalangan holda jarayon yoki hodisa, aloqalar va munosabatlarni har tomonlama o'rganish, shuningdek, inson uchun foydali natijalarni olish va amaliyotga tatbiq etish bo'lishi mumkin.

Ilmiy tadqiqotlar turli asoslarga ko'ra tasniflanadi.
Moliyaviy manba bo'yicha farqlash:

Ilmiy tadqiqot byudjeti,

Shartnoma

Va moliyalashtirilmagan.

Byudjet tadqiqotlari Rossiya Federatsiyasi byudjeti yoki Rossiya Federatsiyasining ta'sis sub'ektlarining byudjetlari hisobidan moliyalashtiriladi. Shartnomaviy tadqiqotlar xo'jalik shartnomalari bo'yicha buyurtmachi tashkilotlar tomonidan moliyalashtiriladi. Olimning tashabbusi, o‘qituvchining individual rejasi bilan mablag‘siz ilmiy tadqiqotlar olib borilishi mumkin.

IN qoidalar Ilm-fanga nisbatan, ilmiy tadqiqot maqsadiga ko'ra quyidagilarga bo'linadi:

asosiy,

Qo'llaniladi.

1996 yil 23 avgustdagi "Fan va davlat ilmiy-texnik siyosati to'g'risida" Federal qonuni fundamental va amaliy ilmiy tadqiqotlar tushunchalarini belgilaydi.

Asosiy ilmiy tadqiqotlar- bu inson, jamiyat, atrof-muhit tuzilishi, faoliyati va rivojlanishining asosiy qonuniyatlari to'g'risida yangi bilimlarni olishga qaratilgan eksperimental yoki nazariy faoliyat. tabiiy muhit. Masalan, shakllanish va faoliyat ko'rsatish qonuniyatlari bo'yicha tadqiqotlar qonun ustuvorligi yoki global, mintaqaviy va Rossiya iqtisodiy tendentsiyalari haqida.

Amaliy tadqiqotlar- bular birinchi navbatda amaliy maqsadlarga erishish va aniq muammolarni hal qilish uchun yangi bilimlarni qo'llashga qaratilgan tadqiqotlardir. Boshqacha qilib aytganda, ular fundamental tadqiqotlar natijasida olingan ilmiy bilimlardan foydalanish muammolarini hal qilishga qaratilgan amaliy faoliyat odamlarning. Masalan, qo'llanilganda investitsiya loyihalarini baholash metodologiyasi bo'yicha ishlarni ularning turlariga qarab yoki marketing tadqiqotlari bilan bog'liq ishlarni ko'rib chiqish mumkin.

qidiruv tizimlari mavzu ustida ishlash istiqbollarini aniqlash, ilmiy muammolarni hal qilish yo'llarini topishga qaratilgan ilmiy tadqiqotlar deb ataladi.

Rivojlanish aniq fundamental va amaliy tadqiqotlar natijalarini amaliyotga tatbiq etishga qaratilgan tadqiqot deyiladi.

Ilmiy tadqiqotlarni amalga oshirish muddatlariga ko'ra quyidagilarga bo'lish mumkin:

Uzoq muddat,

Qisqa muddatga

va ekspress tadqiqot.

Tadqiqotning shakllari va usullariga qarab, ayrim mualliflar eksperimental, metodik, tavsifiy, eksperimental-tahliliy, tarixiy-biografik tadqiqot va aralash tipdagi tadqiqotlarni ajratadilar.

Bilimlar nazariyasida mavjud tadqiqotning ikki darajasi : nazariy va empirik.

Nazariy daraja tadqiqot bilishning mantiqiy usullarining ustunligi bilan tavsiflanadi. Bu darajada mantiqiy tushunchalar, xulosalar, qonunlar va boshqa fikrlash shakllari yordamida olingan faktlar tekshiriladi, qayta ishlanadi.

Bu yerda o'rganilayotgan ob'ektlar aqliy tahlil qilinadi, umumlashtiriladi, ularning mohiyati, ichki aloqalari, rivojlanish qonuniyatlari tushuniladi. Bu darajada sezgilar orqali bilish (empirik) mavjud bo'lishi mumkin, lekin u bo'ysunadi.

Nazariy bilimning tarkibiy qismlari muammo, gipoteza va nazariyadir.