Turli debitor va kreditorlar bilan hisob-kitoblarni hamda kredit muomalalarini hisobga olish mavzuning maqsadi

13.1-mashq. Turli debitor va kreditor bilan hisob-kitoblar hisobi bo‘yicha xo‘jalik operatsiyalariga provodka berish

№	Xo‘jalik muomalalarining mazmuni	Summasi, so‘m	Schyotlar bog‘lanishi		Asos bo‘luvchi hujjatlar
			Dt	Kt
1	Uzoq muddatga berilgan aktivlar uchun ijara haqi hisoblandi	800 000
2	Uzoq muddatli ijara bo‘yicha hisoblan-gan ijara haqining joriy qismi hisob-kitob schyotiga kelib tushdi	200 000
3	Aktivlar qisqa muddatli ijaraga be-rildi va unga ijara haqi hisoblandi	100 000
4	Hisoblangan ijara haqi hisob-kitob schyotiga kelib tushdi	100 000
5	Boshqa korxonalarga berilgan qarzlar bo‘yicha foiz hisoblandi	50 000
6	Hisoblangan foiz summalari hisob-kitob schyotiga kelib tushdi	50 000
7	Mol yetkazib beruvchilarga kam kelgan xom-ashyo va materiallar uchun da'vo qo‘zg‘atildi	60 000
8	Qo‘zg‘atilgan da'volar bo‘yicha summalar xo‘jalik sudlari orqali undirib olindi	60 000
9	Debitorlardan kelib tushadigan summalar aks ettirildi: a) dividendlar b) royalti	80 000 120 000
10	Hisob-kitob schyotiga kelib tushdi: a) dividendlar b) royalti	80 000 120 000
11	Uzoq muddatli ijara bo‘yicha majbu-riyatlar joriy qismga o‘tkazildi	160 000
12	Uzoq muddatli ijara bo‘yicha hisoblan-gan ijara haqining joriy qismi to‘landi	160 000
13	Qisqa muddatli ijaraga olingan mulk-lar uchun ijara haqi hisoblandi	40 000
14	Ijara haqi o‘tkazib berildi	40 000
15	Olingan qarzlar bo‘yicha hisoblangan foiz summalariga	30 000
16	Hisoblangan foiz summalari o‘tkazib berildi	30 000
17	Xaridorlar tomonidan mahsulot o‘z vaq-tida yetkazib berilmaganligi uchun qo‘zg‘atilgan da'vo summalariga	50 000
18	Xo‘jalik sudi qaroriga ko‘ra da'vo summalari o‘tkazib berildi	50 000
19	Royalti hisoblandi	70 000
20	Royalti to‘landi	70 000
21	Kafolatli xizmat bo‘yicha qarz hisob-landi (asosiy ishlab chiqarishga)	60 000
22	Kafolatli xizmat bo‘yicha qarzlar to‘landi	60 000

Topshiriq:
1. «Nurli-Zamin» fermer xo‘jaligining «Xo‘jalik operatsiyalarini ro‘yxatga olish daftari»da xo‘jalik operatsiyalarini ikki yoqlama yozuvda aks ettiring.
2. Fermer xo‘jaliklarida asosiy vositalarni hisobga olishning normativ-huquqiy tartibga solinishini tushuntirib bering.
13.1-mashq. Turli debitor bilan hisob-kitoblar bo‘yicha boshlang‘ich balansni tuzish, xo‘jalik operatsiyalariga provodka berish, oborot qaydnomasinini to‘ldirish


1.1. «Nurli-Zamin» fermer xo‘jaligi aktivlari va passivlari to‘g‘risida boshlang‘ich ma’lumot
Asosiy vositalar 213200 ming so‘m, asosiy vositalarning eskirishi 21200 ming so‘m, xom-ashyo va materiallar 101552 ming so‘m, yoqilg‘i 14150 ming so‘m, asosiy ishlab chiqarish xarajatlari 11000 ming so‘m, tayyor mahsulotlar 26825 ming so‘m, xaridor va buyurtmachilardan olinadigan schotlar 47500 ming so‘m, kassadagi pul mablag‘lari 1000 ming so‘m, hisob-kitob schotidagi pul mablag‘lari 274475 ming so‘m, mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schotlar 159202 ming so‘m, budjetga to‘lovlar bo‘yicha qarz 18200 ming so‘m, maqsadli davlat jamg‘armalariga to‘lovlar 13400 ming so‘m, mehnat haqi bo‘yicha xodimlar bilan hisoblashishlar 42500 ming so‘m, qisqa muddatli bank krediti 120000 ming so‘m, ustav kapitali 220000 ming so‘m, rezerv kapitali 28700 ming so‘m, hisobot davrining taqsimlanmagan foydasi 40000 ming so‘m, tayyor mahsulotlarni sotishdan daromad 84000 ming so‘m, undirilgan jarima, peniya va ustamalar 675 ming so‘m, sotilgan tayyor mahsulotlarning tannarxi 58175 ming so‘mni tashkil qiladi.


1.2. «Nurli-Zamin» fermer xo‘jaligida hisobot davrida sodir bo‘lgan xo‘jalik operatsiyalari
1. Fermer xo‘jaligi «Kamalak» fermer xo‘jaligiga «Klass» rusumli traktorni 6 oy muddatga foydalanish uchun qisqa muddatli ijara shartnomasini tuzgan holda ijaraga berdi. Ijara shartnomasiga ko‘ra ijara qiymati 7000 ming so‘m qilib belgilandi hamda ijara to‘lovi to‘liq shu kunning o‘zida xo‘jalik hisob-kitob schotiga kelib tushdi.
2. Fermer xo‘jaligining «G‘alla alteg» AJ dan oladigan 24450 ming so‘m debitor qarzi mavjud edi. «G‘alla alteg» AJ mazkur qarzdorlikni 4 oyga yillik 20 % veksel berish bilan so‘ndirdi. Fermer xo‘jaligi birinchi oy uchun foiz hisobladi.
3. Fermer xo‘jaligi texnikalari bilan aholiga ham xizmat ko‘rsatadi. Fermer xo‘jaligi «T-4» rusumli traktori bilan aholiga jami 8900 ming so‘mlik xizmatlarni ko‘rsatdi. Aholiga xizmat ko‘rsatish orqali xo‘jalik kassasiga kelib tushgan pul mablag‘lari hisob-kitob schotiga topshirildi.


Topshiriq:
1. Schotlar bo‘yicha oborot qaydnomasining oy boshiga qoldiqlarini to‘ldiring.
2. «Nurli-Zamin» fermer xo‘jaligining «Xo‘jalik operatsiyalarini ro‘yxatga olish daftari»da xo‘jalik operatsiyalarini ikki yoqlama yozuvda aks ettiring.
3. Xo‘jalik operatsiyalarini guruhlashtirish jadvalini to‘ldiring.
4. Xo‘jalik opreatsiyalari natijasida schotlar bo‘yicha oborot qaydnomasining oy oxiriga qoldiqlarini to‘ldiring.
5. Fermer xo‘jaliklarida turli debitorlar bilan hisob-kitoblarni hisobga olishning normativ-huquqiy tartibga solinishini tushuntirib bering.