Турли жинсли система

8.6. Фильтрловчи аппаратларнинг ўзига хос томонлари

Фильтрловчи аппаратлар тутилаётган чангнинг ёки тозаланаётган газнинг кимёвий ва физик хусусиятларига, миқдорига мос бўлиши лозим. Бунда асосий вазифа тозалашнинг самарали бўлишини таъминлашдир. Чиқарилмаларни тозалаш схемаси технологик жараёнда қўлланиладиган материал турига қараб қабул қилинади. Фильтрларни танлашда ва ҳисоблашда чангнинг дисперс таркиби, бошланғич ва қолдиқ, чанг жамланиш, чанг ёпишиш ва коагуляцияланиш хусусияти, газсимон оқимнинг ҳарорати ва унинг намлиги, чархланиш ва портлаш хусусияти эътиборга олинади.
Чанг ушлашни яхшилаш одатда қурилманинг ўлчамини кўпайтиришни талаб этади. Масалан, енгли фильтрлар газнинг тезлиги кам бўлганда яъни қурилманинг ўлчами катта бўлганда анча самарали ишлайди.
Фильтрловчи аппаратлар иши самарадорлигини ошириш учун улардан олдин чангли камералар, циклонлар ва бошқа инерцион чанг ушлагичлардан фойдаланиш яхши натижа бериши мумкин.
Енгли фильтрлар ёрдамида газ тозалашнинг юқори даражасига эришилади, бунда аралашма таркибидаги майда заррачалар ҳам тутиб қолинади.
Аралашма таркибидаги чанг заррачалари қанчалик кичик бўлса ва газни тозалаш даражаси қанчалик юқори бўлса, газни тозалайдиган қурилмаларни қуриш ва уларни ишлатишга шунчалик катта талаб қўйилади. Портлаб кетиш хавфи бўлган газ аралашмаларни ажратишда ҳам енгли фильтрлардан фойдаланиш мумкин.

9.1. Газ трактларини ҳисоблаш асослари

Саноатнинг барча тармоқларига газлар трубопроводлар ёрдамида узатилади. Газларни узатиш учун гидравлик машиналар ишлатилади. Механик ишни оқимнинг энергиясига айлантирувчи қурилма гидравлик машина деб юритилади.
Гидравлик машинанинг энергияси оқимга тезлик беришдан ташқари узатиш йўлидаги қаршиликларни енгиш учун ҳам сарф бўлади. Ушбу машиналар асосан икки гуруҳга бўлинади:
насослар – суюқликларни узатиш учун.
компрессорлар – газларни нормал босимдан юқори босимгача
сиқиш ва уларни узатиш учун.
Худди суюқликлар каби газлар ҳам босимлар фарқи бўлгандагина ўзатилади.
Сиқилган газ босими Р2 нинг сиқилмаган газ босими Р1 га нисбатан сиқиш даражаси дейилади.
Сиқиш даражасининг катталигига қараб компрессор машиналар қуйидаги типларга бўлинади:
а) вентиляторлар (Р₂/Р₁ 1,1) – кўп миқдордаги газларни узатиш учун фойдаланилади.
б) газпуркагичлар (1,1  Р₂/Р₁ 3) – газ трубкаларида катта қаршилик бўлганда ишлатилади.
в) компрессорлар (Р₂ /Р₁ 3) – юқори босим ҳосил қилиш учун ишлатилади.
г) вакум насослар – босими атмосфера босимидан паст бўлган газларни сўриш учун ишлатилади.
Газ ва чанг трактларини лойиҳалашда принципиал схемалар тўзилади. Ҳар бир участка учун оқимнинг оптимал тезлиги ва сўриш - ҳайдаш машиналари танланади, аэродинамик ҳисоблар бажарилади.
Газ йўлларини танлашда трактда минимал гидравлик қаршилик бўлишига ва алоҳида чанг ушлаш аппаратларига газнинг баб – баравар тақсимланишига эътибор берилади. Сўриш – ҳайдаш машиналари газ ва ҳаво ҳарорати энг оз бўлган жойга ўрнатилади.
Газ оқимининг тезлиги гидравлик қаршиликка, трактнинг ўлчами ва нархига, ҳайдаш – сўриш машиналари энергия миқдорига катта таъсир кўрсатади.
Таркибида 5 мг/м³чанг бўлган ҳаво ёки газларни ташиш учун диаметри 300–800 мм бўлган газоходлар учун тезлик 5–8 м/с деб қабул қилинади.
Диаметри 1000–2000 мм бўлган газоходлар учун тезлик 10–16 м/c га тенг бўлади.
Газ таркибида чанг кўп бўлган ҳолларда тезлик чанг газоходга чўкиб қолишига йўл қўймайдиган қилиб танланади.
Электрофильтрлар, батареяли ва гурухли циклонлар олдида газ тезлиги 12–15 м/с бўлиши керак.
Агар газ таркибида ўлчами 25 мкм дан катта бўлган йирик заррачалар бўлса оқим тезлиги 15–20 м/с гача оширилади. Тракт бўйлаб кетаётган газ оқимининг ишқаланиш қаршилиги Н ишқаланиш ва маҳаллий қаршилик Н_м ни енгиб ўтишга тўғри келади.
Ишқаланиш қаршилиги ёки ишқаланишдаги гидравлик йўқотиш газли муҳитнинг ёпишқоқлиги оқибатида содир бўлади ва у турли тезликда ҳаракатланаётган алоҳида заррачаларнинг бир– бири билан ишқаланиш натижасидир. Ишқаланишдаги йўқотиш билан боғлиқ.