Turon nashr

29-расм. Маҳсулот кенгаши ташкилотининг иеархик тузилмаси.


Маҳсулотларнинг бренди ёки товар маркаси (масалан, порошок Persil) қайси ишлаб чиқарувчи ёки провайдернинг маҳсулотлари ёки хизматларини аниқлайди ва уларни рақобатчилардан ажратиб туради. (Йирик ташкилотлар кир ювиш кукуни ёки тиш пастаси каби бир хил асосий маҳсулотнинг турли хил маркаларини ишлаб чиқариши мумкин.) Брендлаш маҳсулотни харидорлар эътиборига етказади ва брендни тан олиш, фарқлаш ва содиқликни яратади: кўпинча мижозлар иккита рақиб маҳсулоти деб ўйлашадилар, ушбу товарлар икки тур брендлари эгаси, аслида битта ишлаб чиқарувчи томонидан ишлаб чиқарилганлигини англамайдилар.
(а) ҳар бир товар ўзига хос тарзда қадоқланганлиги, тарғиб қилинганлиги ва сотилганлиги сабабли, ихтисослаштиришга бўлган эҳтиёж товар бўлинишини самарали қилиши мумкин. Маҳсулот бўлинишида бўлгани каби, баъзи функционал бўлим сақланиб қолмоқда, аммо товар менежерлари бренднинг маркетинги учун жавобгардирлар ва бу ҳар қандай функцияга таъсир қилиши мумкин.
(b) Товар бўлими маҳсулот бўлинишига ўхшаш афзалликларга/ камчиликларга эга.
Мижозлар департаменти (Customer departmentation).
Ташкилот ўз фаолиятини мижозлар турлари ёки бозор сегменти асосида ташкил қилиши мумкин.
(а) харидор томонидан ажратиш одатда савдо бўлимлари ва сотиш ҳаракатлари билан боғлиқ, аммо у иш билан шуғулланадиган ёки пудратчи firma томонидан ҳам ишлатилиши мумкин, бу ерда менежерлар гуруҳига асосий мижозлар билан алоқа қилиш масъулияти берилиши мумкин (масалан, техник хусусиятлар ва тугатиш саналарини муҳокама қилиш, иш сифати, тараққиётни таъқиб қилиш ва бошқалар).
(б) кўпгина корхоналар бизнес мижозлари ва истеъмолчиларини ажратиб туради.¹⁷²
Дивисионализация (Divisionalisation). Дивизион тузилишда баъзи тадбирлар бизнес бўлинмалари ёки минтақалар учун марказсизлаштирилади. Дивисионализация автоном вилоятлар ёки маҳсулот бизнес ичига бизнес бўлими ҳисобланади, уларнинг ҳар бири ўз даромадлари, харажатлари ва капитал активларини сотиб олиш дастурларига эга, шунинг учун уларнинг ҳар бири ўз фойда ва зарарга жавобгар.
Ташкилотнинг ҳар бир бўлими бўлиши мумкин:
- Холдинг компанияси остида шуъба компания бўлиши мумкин;
- Битта компания ичида фойда олиш маркази ёки инвестиция маркази мавжуд бўлиши мумкин;
- Катта компания ичида ўз мақсадларига эга бўлган стратегик бизнес бирлиги (strategic business unit) (SBU) мавжуд бўлиши мумкин.
Муваффақиятли бўлинишининг хусусиятлари муайян асосий шарт-шароитлар талаб қилади.
(а) ҳар бир бўлинма тўғри ваколатга эга бўлиши керак ва бош офисга тўғри маълумотларни етказиб бериши керак (масалан, олинган фойда кўрсаткичларини);
(b) Ҳар бир бирлик керакли бошқарув миқдори ва сифатини қўллаб-қувватлаш учун етарлича катта бўлиши керак.
(c) Бирлик ортиқча бошқарувни қўллаб-қувватлаш учун бош офисга ишонмаслиги керак, кўп холларда ўзига ишониши керак;
(d) Ҳар бир бирлик ўз операциялари соҳасида ўсиш учун потенциалга эга бўлиши керак;
(e) Ҳар бир бирлик бошқариш учун иш кўлами ва қийинчилик тайёр бўлиши керак;
(f) Агар бирликлар бир-бири билан муомала қилса, бу қўлнинг узунлиги битим асосида бўлиши керак.
Бўлинишнинг афзалликлари ва камчиликлари қуйидагича умумлаштирилиши мумкин. (21-жадвал).
21-жадвал